Windows từ lâu đã được coi là hệ điều hành dẫn đầu thị trường và đối với nhiều người, nó có thể là lựa chọn duy nhất đáp ứng nhu cầu công việc hay giải trí. Tuy nhiên, nếu bạn đủ dũng cảm để vượt ra khỏi “vùng an toàn” quen thuộc, bạn sẽ nhận ra Linux là một giải pháp thay thế cực kỳ hữu ích và mạnh mẽ. Với kinh nghiệm cá nhân, tôi đã chính thức rời bỏ Windows để chuyển sang sử dụng Linux, và tôi tin rằng quyết định này là vĩnh viễn. Có những lý do cốt lõi nào đã thôi thúc một người dùng lâu năm như tôi thực hiện bước chuyển đổi mang tính quyết định này? Hãy cùng khám phá chi tiết 5 vấn đề lớn của Windows mà Linux đã giải quyết một cách triệt để.
1. Windows quá nhiều lỗi vặt ngẫu nhiên
Một trong những vấn đề lớn nhất của Windows là vô số lỗi ngẫu nhiên mà người dùng thường xuyên gặp phải trong quá trình sử dụng hàng ngày. Ví dụ điển hình gần đây nhất là lỗi màn hình xanh chết chóc (Green Screen of Death) đã làm hệ thống của tôi bị treo mỗi khi tôi kết nối tay cầm Xbox với PC qua Bluetooth. Sự cố này xảy ra trên phiên bản ổn định mới nhất, không hề có cảnh báo hay lý do rõ ràng nào—Windows đơn giản là tự quyết định gây ra sự cố mỗi khi tôi kết nối tay cầm của mình.
Lỗi màn hình xanh chết chóc Windows liên quan đến phần mềm và bug
Tôi không phải là trường hợp cá biệt. Bạn có thể dễ dàng tìm thấy các diễn đàn trực tuyến và subreddit tràn ngập những lời than phiền về các vấn đề bất ngờ xuất hiện trong Windows. Mặc dù cuối cùng chúng cũng được khắc phục, nhưng Microsoft mất quá nhiều thời gian để sửa chữa những lỗi nhỏ này. Thay vào đó, công ty lại tập trung vào việc bổ sung thêm tính năng và thực hiện các thay đổi về giao diện cho hệ điều hành.
Mặc dù việc cải thiện giao diện là quan trọng, nhưng trải nghiệm người dùng lại bị bỏ qua. Bất kể hệ điều hành của bạn trông đẹp đến đâu, nếu chức năng cốt lõi bị ảnh hưởng, bạn sẽ không có được trải nghiệm tốt khi sử dụng máy tính của mình. Ra mắt từ năm 2021, Windows 11 vẫn mang cảm giác như một hệ điều hành đang trong quá trình phát triển vào năm 2025. Và mặc dù việc cải thiện dần theo thời gian có thể là triết lý của Microsoft đối với hệ điều hành này, nhưng nó không phù hợp với tôi. Tôi không thể ngồi yên với một hệ thống có chức năng bị lỗi chỉ vì công ty quyết định rằng một thay đổi nhỏ về thẩm mỹ hay hệ thống lại quan trọng hơn việc duy trì tính năng ổn định.
2. Cập nhật hệ thống: May rủi và thiếu kiểm soát
Các bản cập nhật trên Windows luôn mang tính “hên xui”. Một bản cập nhật có thể thêm một tính năng thú vị hoặc một thay đổi hình ảnh mới, nhưng nó cũng có thể làm hỏng một số chức năng trên PC của bạn. Và khi điều đó xảy ra, bạn gần như chắc chắn sẽ không nhận ra trong thời gian 10 ngày cho phép khôi phục lại mà Microsoft cung cấp.
Các bản cập nhật cũng cuối cùng trở thành bắt buộc. Việc Microsoft đã làm hỏng hàng triệu PC với bản cập nhật 24H2 cho Windows 11 là điều đã được biết đến rộng rãi, và cuối cùng đã buộc những người dùng không muốn phải cập nhật sau một thời gian. Và nếu bạn đang sử dụng Windows 10, chắc chắn bạn biết về việc công ty đang “khai tử” hệ điều hành tốt nhất của mình trong bốn thập kỷ qua kể từ Windows 1.0.
Cài đặt Windows Update trên laptop Windows
Một vấn đề lớn khác với các bản cập nhật Windows là bạn có rất ít quyền kiểm soát về thời gian và quá trình cài đặt cập nhật. Windows cũng đôi khi buộc khởi động lại tự động sau các bản cập nhật, điều này có thể gây gián đoạn lớn nếu nó xảy ra trong giờ làm việc. Mặc dù có các cài đặt để tránh điều này, tôi vẫn bị dính cập nhật tự động khi khởi động lại PC gần như hai tuần một lần. Thật khó chịu khi điều đó xảy ra, đặc biệt là khi Windows rõ ràng biết giờ làm việc của tôi và các cài đặt của chính nó lẽ ra phải ngăn chặn điều này.
Hệ thống cập nhật của Linux được phân chia rõ ràng hơn nhiều, cho phép bạn cập nhật từng gói riêng lẻ, nhóm gói hoặc toàn bộ hệ điều hành cùng lúc. Các bản cập nhật Linux ổn định hơn và không buộc phải khởi động lại đối với hầu hết các bản cập nhật bạn sẽ gặp.
3. Trí tuệ nhân tạo (AI) tràn lan không cần thiết
Việc Microsoft đẩy mạnh tích hợp AI, mặc dù không hoàn toàn vô dụng, nhưng lại quá mức cần thiết đối với hầu hết mọi người. Ngay cả Notepad, công cụ đơn giản nhất của Windows, cũng đã có AI tích hợp. Phần lớn các tính năng AI của Microsoft rải rác khắp Windows cũng không thực sự hữu dụng, vì bạn cần phải có gói đăng ký Microsoft 365 để sử dụng chúng.
Cửa sổ Notepad hiển thị các tính năng AI của Copilot
Tôi không muốn AI xuất hiện ở mọi ngóc ngách của hệ điều hành. Do đó, Windows khiến tôi không còn lựa chọn nào khác ngoài việc sử dụng một nền tảng cồng kềnh với các tính năng mà tôi sẽ không dùng đến nhưng cũng không thể vô hiệu hóa. Các tính năng AI này cũng có thể là một rủi ro lớn về quyền riêng tư, vì chúng yêu cầu bạn phải đăng nhập bằng tài khoản Microsoft trên mỗi ứng dụng mà bạn muốn sử dụng chúng (chưa kể việc phải sử dụng tài khoản Microsoft cho toàn bộ Windows).
Một số tính năng AI lớn hơn của Microsoft, chẳng hạn như Recall, là một cơn ác mộng về quyền riêng tư hoàn chỉnh. Một hệ điều hành liên tục chụp ảnh màn hình những gì bạn đang làm trên PC không phải là điều mà bất kỳ người dùng quan tâm đến quyền riêng tư nào cũng cảm thấy thoải mái. Điều đáng buồn là Recall thực sự hữu ích và có thể là một tính năng tuyệt vời nếu được triển khai với quyền riêng tư được đặt lên hàng đầu. Microsoft kể từ đó đã khắc phục các vấn đề và muốn bạn thử lại Recall, nhưng thiệt hại đã xảy ra.
4. Windows ngốn quá nhiều tài nguyên phần cứng
Trừ khi bạn đang sử dụng phần cứng tương đối hiện đại vào năm 2025, bạn sẽ không tận hưởng được trải nghiệm Windows 11. Hệ điều hành này yêu cầu quá nhiều tài nguyên phần cứng để chạy ổn định, để lại ít “không gian” cho các trò chơi và chương trình khác. Điều này tạo ra nhận thức sai lầm rằng PC của bạn chậm, thúc đẩy những người dùng không am hiểu phải nâng cấp máy tính của họ vốn vẫn hoàn toàn đủ khả năng.
Yêu cầu TPM 2.0 để chạy Windows 11, mặc dù quan trọng đối với bảo mật, nhưng lại không phải là tùy chọn. Đây không phải là một động thái hay vì nó khiến hàng trăm nghìn, nếu không muốn nói là hàng triệu, PC trở nên lỗi thời (nếu bạn muốn tiếp tục sử dụng Windows).
Laptop hiển thị màn hình tải với logo Windows và cập nhật
Ngay cả khi bạn xoay sở để cài đặt và chạy Windows 11 trên một PC cũ hơn, rất có thể bạn sẽ gặp phải các vấn đề về hiệu suất khi sử dụng hầu hết mọi chương trình. Tôi đã trải nghiệm điều này trên các máy trước đây của mình, nơi việc nâng cấp từ Windows 10 lên 11 đã dẫn đến sự sụt giảm đáng kể về hiệu suất khi chạy các trò chơi và các chương trình sáng tạo như Premiere Pro và Photoshop.
Bạn có thể sử dụng các công cụ “debloating” để có một phiên bản Windows nhanh hơn, sạch hơn. Tuy nhiên, phương pháp này yêu cầu tải xuống phần mềm bên ngoài, mày mò cài đặt và phải nhận thức được chi phí bổ sung của Windows 11 ngay từ đầu. Đó không phải là một cách tiếp cận tuyệt vời đối với đại đa số người dùng Windows, những người có thể không có kiến thức kỹ thuật để tải xuống các công cụ từ GitHub.
5. Vấn đề bảo mật và quyền riêng tư vẫn tệ hại
Windows 11 được cho là sẽ đặt nặng vấn đề quyền riêng tư, và công bằng mà nói, Microsoft thực sự cung cấp rất nhiều kiểm soát quyền riêng tư và bảo mật để giữ cho hệ thống của bạn được bảo vệ. Windows Security cũng đã tiến bộ rất nhiều, loại bỏ nhu cầu về các giải pháp chống vi-rút trả phí. Tuy nhiên, các cài đặt mặc định của Windows thường khiến cuộc sống của bạn trở nên khó khăn hơn.
Có những lợi ích khi để Windows xâm phạm quyền riêng tư của bạn, nhưng điều đó không thay đổi sự thật rằng dữ liệu sử dụng của bạn được gửi về Microsoft (và thường là cho các bên thứ ba). Nếu bạn có thể bỏ qua sự tiện lợi, có những cài đặt quyền riêng tư của Windows mà bạn nên thay đổi ngay lập tức.
Việc tích hợp nhanh chóng các tính năng AI cũng đang làm tình hình trở nên tồi tệ hơn. Ngoài Recall, rất nhiều thành phần cốt lõi của Windows đang có được khả năng AI mới phản ứng với những gì bạn đang làm, làm tăng đáng kể lượng dữ liệu mà Microsoft có thể thu thập từ bạn. Mặc dù giờ đây bạn có thể yêu cầu PC thay đổi cài đặt bạn muốn, nhưng bạn vô tình chia sẻ dữ liệu và tham gia vào hệ sinh thái AI mà Microsoft đang cố gắng xây dựng.
Laptop hiển thị menu quyền riêng tư và bảo mật trong ứng dụng Cài đặt Windows với các nút gạt màu xanh lá và đỏ
Cuối cùng, Microsoft thu thập một lượng lớn dữ liệu về bạn. Điều này bao gồm vị trí của bạn, cách bạn sử dụng sản phẩm và dịch vụ, các chương trình được cài đặt trên hệ thống và cài đặt của chúng, cũng như dữ liệu giọng nói. Và nếu bạn sử dụng Edge, hoạt động duyệt web của bạn cũng được bao gồm.
Mặt khác, Linux không chủ động theo dõi dữ liệu người dùng. Mọi việc thu thập dữ liệu chỉ xảy ra khi bạn chọn tham gia một tính năng cụ thể, so với tính năng được bật theo mặc định.
Việc chuyển từ Windows sang Linux không hề dễ dàng, đặc biệt nếu bạn không thoải mái với việc thay đổi toàn bộ hệ điều hành, sử dụng máy ảo và làm quen với một nền tảng hoàn toàn mới. Ban đầu có thể sẽ có nhiều khó khăn, nhưng chắc chắn nó rất đáng để bạn bỏ công sức. Hãy chia sẻ suy nghĩ của bạn về những vấn đề này của Windows và liệu bạn có cân nhắc chuyển sang Linux hay không trong phần bình luận bên dưới!
