Windows 11, với giao diện hiện đại và các cải tiến thiết kế, đôi khi lại mang đến những trải nghiệm gây khó chịu cho người dùng. Microsoft đã thực hiện nhiều thay đổi, nhưng không phải lúc nào cũng mang lại sự thuận tiện hay nâng cao năng suất như mong đợi. Rất may, cộng đồng phát triển đã tạo ra hàng loạt công cụ và bản mod miễn phí (hoặc với chi phí hợp lý) giúp khắc phục những hạn chế này, biến một hệ thống tưởng chừng “khó tính” thành một cỗ máy làm việc hiệu quả và mạnh mẽ.
Nếu bạn đang tìm kiếm cách để tối ưu Windows 11, từ việc sắp xếp desktop gọn gàng hơn, khôi phục menu Start thân thiện, hay bổ sung các tính năng ẩn mà Microsoft đã bỏ qua, bài viết này sẽ giới thiệu 8 công cụ hàng đầu. Đây là những giải pháp được các chuyên gia và người dùng lâu năm tin dùng để nâng tầm trải nghiệm sử dụng Windows 11, giúp bạn làm việc nhanh hơn, hiệu quả hơn và kiểm soát hệ thống tốt hơn.
Fences
Màn hình desktop lộn xộn có thể làm giảm đáng kể năng suất và khiến việc sử dụng máy tính trở nên quá tải. Dù việc tổ chức tệp tin vào các thư mục đã là một khởi đầu tốt, nhưng vẫn có một giải pháp tối ưu hơn để quản lý desktop hiệu quả.
Fences là một công cụ tổ chức desktop tạo ra các vùng chứa được đánh dấu và tô bóng trên màn hình, nơi bạn có thể nhóm các tệp, thư mục và lối tắt liên quan. Cá nhân tôi thường sử dụng các “hàng rào” này để nhóm “Dự án Hiện tại” cho các tệp làm việc đang hoạt động, “Công cụ” cho các ứng dụng thường dùng, và một “Hàng rào Tải xuống” tự động thu thập các tệp mới được tải về.
Tôi đặc biệt yêu thích tính năng nhấp đúp vào bất kỳ đâu trên desktop để ẩn tất cả các biểu tượng ngay lập tức – điều này cực kỳ hữu ích khi ghi màn hình hoặc thuyết trình. Tính năng cuộn gọn (roll-up) cũng rất tiện lợi: chỉ cần di chuột qua tiêu đề của một vùng, nó sẽ thu gọn lại, giúp bạn có thêm không gian desktop mà không mất đi sự ngăn nắp. Đối với bất kỳ ai đang phải quản lý nhiều dự án hoặc đối phó với một desktop bừa bộn, Fences thực sự biến không gian làm việc của bạn thành một môi trường sạch sẽ và chức năng.
Fences cung cấp bản dùng thử 30 ngày, sau đó bạn có thể mua giấy phép vĩnh viễn với giá 29.99 USD, hoặc 9.99 USD/năm cho một thiết bị, hoặc 19.99 USD/năm cho tối đa năm thiết bị.
Giao diện ứng dụng Fences tổ chức desktop Windows 11 với các vùng hộp được gắn nhãn, giúp quản lý tệp tin và lối tắt hiệu quả.
Tải xuống: Fences (9.99 USD/năm, có bản dùng thử miễn phí)
Start11
Start11 biến menu Start của Windows 11, vốn được đánh giá là đẹp mắt nhưng chậm chạp, thành một công cụ thực sự hoạt động hiệu quả theo cách bạn muốn. Khi bạn nhấp vào nút Start, menu sẽ mở ra ngay lập tức mà không có độ trễ nửa giây nào làm gián đoạn luồng làm việc của bạn. Chức năng tìm kiếm cũng nhanh tương tự: bạn gõ bất kỳ tên tệp nào và nó sẽ xuất hiện ngay lập tức, thay vì bị chôn vùi dưới kết quả Bing và các thông tin web không liên quan.
Tuy nhiên, Start11 không chỉ dừng lại ở việc cải thiện menu Start: nó còn mang trở lại khả năng tùy chỉnh thanh tác vụ (taskbar) mà Microsoft đã loại bỏ. Tôi thường đặt thanh tác vụ ở phía bên trái màn hình siêu rộng của mình với các nút không nhóm, giúp tôi dễ dàng nhìn thấy chính xác những tệp và ứng dụng nào đang mở. Tôi cũng đã ghim trực tiếp các thư mục dự án vào menu Start để truy cập tức thì vào công việc hiện tại mà không cần mở File Explorer.
Nếu bạn thích giao diện cũ, bạn có thể chuyển về kiểu menu Start của Windows 7 hoặc Windows 10. Đối với tôi, kiểu Windows 11 được nâng cấp với hiệu suất cải thiện của Start11 mang lại sự cân bằng tốt nhất giữa thiết kế hiện đại và năng suất thực tế.
Start11 được phát triển bởi Stardock, cùng đội ngũ tạo ra Fences. Tương tự như công cụ tổ chức desktop của họ, Start11 cũng cung cấp bản dùng thử 30 ngày trước khi bạn cần mua giấy phép: 7.49 USD/năm cho một thiết bị hoặc 11.24 USD/năm cho tối đa năm thiết bị.
Màn hình chính Start11 hiển thị menu Start tùy chỉnh trên Windows 11, tối ưu hóa tốc độ tìm kiếm và truy cập ứng dụng.
Tải xuống: Start11 (7.49 USD/năm, có bản dùng thử miễn phí)
Windhawk
Windhawk là một công cụ mã nguồn mở miễn phí, hoạt động như một “cửa hàng ứng dụng” dành riêng cho các bản chỉnh sửa (mod) của Windows. Với khả năng cài đặt chỉ bằng một cú nhấp chuột, các bản mod này giúp khắc phục những điểm gây khó chịu nhỏ của Windows 11, đồng thời bổ sung các cải tiến chất lượng cuộc sống đáng kể.
Một số bản mod Windhawk phổ biến bao gồm việc khôi phục nhãn thanh tác vụ cổ điển (giúp bạn nhìn thấy tài liệu Word nào đang mở), tính năng nhấp chuột giữa để đóng ứng dụng trên thanh tác vụ, và khả năng vô hiệu hóa hoàn toàn menu ngữ cảnh của Windows 11 để ưu tiên menu cổ điển. Bản mod cuộn tab trình duyệt là một mẹo thông minh khác – chỉ cần di chuột qua biểu tượng Chrome hoặc Edge trên thanh tác vụ và bạn có thể cuộn qua các tab bằng con lăn chuột.
Đối với những người dùng không chuyên về kỹ thuật, đây là cách an toàn nhất để thêm các tính năng nâng cao. Bạn chỉ cần duyệt thư viện mod, cài đặt những gì bạn muốn và tận hưởng một Windows hoạt động hiệu quả hơn. Mỗi bản mod đều giải thích rõ ràng những gì nó thay đổi, bao gồm đánh giá và xếp hạng của người dùng, và có thể tắt ngay lập tức nếu bạn không hài lòng với kết quả.
Tải xuống: Windhawk (Miễn phí)
WinToys
Windows có hàng trăm cài đặt rải rác khắp Control Panel, ứng dụng Cài đặt (Settings) và Registry/Group Policy. WinToys tổng hợp chúng vào một giao diện gọn gàng, trực quan. Thay vì phải lướt qua vô số menu để tìm kiếm một tùy chỉnh riêng tư nào đó, bạn có thể thay đổi tất cả các cài đặt thiết yếu từ một bảng điều khiển trung tâm.
Trong khi tab Home hiển thị thông số hệ thống và số liệu sử dụng theo thời gian thực một cách nhanh chóng, tab Apps liệt kê tất cả các chương trình đã cài đặt với kích thước và ngày cài, giúp dễ dàng phát hiện các ứng dụng không cần thiết. Trong tab Services, bạn có thể xem những gì đang chạy trong nền mà không cần mở Task Manager.
Tab Performance cho phép bạn quản lý các cài đặt để cải thiện hiệu suất hệ thống. Nó cung cấp các công tắc đơn giản để bật Ultimate performance power plan (kế hoạch năng lượng hiệu suất tối ưu) nhằm tối đa hóa hiệu suất bằng cách cho phép PC tiêu thụ đủ năng lượng, giảm độ trễ tác vụ đồ họa với tính năng lập lịch GPU tăng tốc phần cứng, thay đổi cài đặt trò chơi và tắt các ứng dụng khởi động.
Trong tab Health, bạn có các công cụ để kiểm tra tình trạng ổ đĩa và sửa chữa các tệp bị hỏng. Chuyển sang tab Tweaks, bạn sẽ tìm thấy các cải tiến về quyền riêng tư như tắt tính năng gửi dữ liệu về Microsoft (telemetry) và xóa quảng cáo của Windows. Bạn cũng có thể cấu hình những gì xuất hiện trên desktop, dọn dẹp menu Start và khôi phục menu ngữ cảnh cổ điển trong File Explorer, cùng nhiều tùy chỉnh tiện lợi khác.
Giao diện WinToys quản lý và hiển thị các dịch vụ đang chạy trong nền Windows, giúp người dùng kiểm soát hệ thống.
Tải xuống: WinToys (Miễn phí)
PowerToys
PowerToys của chính Microsoft giống như một lời xin lỗi cho các tính năng bị thiếu trên Windows 11. Mặc dù PowerToys bao gồm một bộ tiện ích năng suất ẩn, một vài trong số đó đặc biệt nổi bật và quan trọng đối với Windows 11.
Trong số các tiện ích nổi bật, Awake ngăn hệ thống của bạn chuyển sang chế độ ngủ trong các tác vụ quan trọng như tải xuống tệp lớn hoặc xuất video dài. FancyZones nâng cao khả năng quản lý cửa sổ lên một tầm cao mới với các bố cục màn hình tùy chỉnh, nơi bạn có thể xác định các vùng cụ thể cho các ứng dụng khác nhau và căn chỉnh cửa sổ vào đúng vị trí chỉ bằng thao tác kéo đơn giản.
Một trong những tiện ích yêu thích của tôi là Peek (sử dụng Ctrl+Space), cung cấp khả năng xem trước tệp ngay lập tức cho hình ảnh và tài liệu mà không cần mở chúng. Always on Top bổ trợ cho tính năng này bằng cách cho phép bạn ghim bất kỳ cửa sổ nào lên trên tất cả các ứng dụng khác, ngăn các cửa sổ quan trọng bị biến mất sau những gì bạn đang làm.
Cài đặt PowerToys trên Windows hiển thị các tiện ích nâng cao để cải thiện năng suất và trải nghiệm người dùng.
Tải xuống: PowerToys (Miễn phí)
Ditto
Windows 11 có tính năng lịch sử clipboard cho phép bạn truy cập tối đa 25 mục đã sao chép gần đây nhất (sử dụng Win + V), nhưng nó khá hạn chế. Tôi đã chuyển sang Ditto thay thế, một công cụ ghi nhớ mọi thứ (văn bản, hình ảnh và tệp) mà không có bất kỳ giới hạn tùy ý nào. Nó thậm chí còn giữ lịch sử clipboard của bạn sau khi khởi động lại hệ thống.
Nhấn Ctrl + Accent (`) (một phím tắt có thể tùy chỉnh) để xem toàn bộ lịch sử clipboard của bạn. Bạn có thể tìm kiếm truy vấn SQL từ hôm qua, tìm email khách hàng từ sáng nay hoặc lấy mã màu hex từ tuần trước. Ditto lưu mọi thứ với khả năng tìm kiếm toàn văn bản và bạn có thể đồng bộ hóa lịch sử clipboard của mình trên nhiều máy tính.
Ứng dụng Ditto hiển thị lịch sử clipboard đầy đủ với các tùy chọn xóa và di chuyển mục, tăng cường khả năng quản lý dữ liệu.
Tải xuống: Ditto (Miễn phí)
Rainmeter
Rainmeter biến màn hình desktop của bạn từ một hình nền tĩnh thành một bảng điều khiển thông tin sống động. Mặc dù có thể hơi phức tạp, nhưng việc bắt đầu với các “skin” (giao diện) được tạo sẵn giúp công cụ này dễ tiếp cận với mọi người.
Tôi sử dụng một thiết lập tối giản: hiển thị thông số hệ thống ở góc (CPU, RAM và mức sử dụng ổ đĩa), một đồng hồ tốt hơn với lịch và thông tin thời tiết được cập nhật. Tích hợp Spotify cho phép hiển thị bài hát đang phát và điều khiển ngay trên desktop.
Đối với người mới bắt đầu, hãy thử một skin như Mond hoặc Enigma và tùy chỉnh từ đó. Người dùng nâng cao có thể tạo ra bất cứ thứ gì – tôi đã thấy từ các desktop trông giống giao diện của Iron Man đến các bảng điều khiển năng suất tối giản.
Nếu Rainmeter có vẻ quá phức tạp, có nhiều công cụ tùy chỉnh desktop tuyệt vời khác đáng để khám phá. Cộng đồng chia sẻ hàng ngàn skin, vì vậy bạn không cần phải tự viết mã.
Màn hình desktop Windows 11 được tùy chỉnh với Rainmeter, hiển thị thông tin hệ thống và tiện ích trực quan.
Tải xuống: Rainmeter (Miễn phí)
Monitorian
Monitorian cho phép bạn điều khiển độ sáng của các màn hình ngoài bằng các phím tắt hoặc chuột. Không còn phải vươn tay ra phía sau màn hình để tìm kiếm những nút bấm nhỏ xíu nữa.
Phiên bản miễn phí đáp ứng hầu hết các nhu cầu một cách hoàn hảo: bạn có thể điều khiển độ sáng, sử dụng các thanh trượt lớn để dễ dàng điều chỉnh và tự động khởi động cùng Windows. Ứng dụng hiển thị phần trăm độ sáng đã điều chỉnh và duy trì thứ tự sắp xếp màn hình của bạn.
Đối với những người dùng chuyên nghiệp, có một gói đăng ký cao cấp bổ sung các phím tắt tùy chỉnh, tùy chọn dòng lệnh, đồng bộ hóa độ sáng giữa các màn hình và điều khiển cho hơn bốn màn hình. Nhưng phiên bản miễn phí làm được mọi thứ mà hầu hết mọi người cần.
Tải xuống: Monitorian (Miễn phí, có gói đăng ký)
Mỗi công cụ trong danh sách này đều giải quyết một vấn đề cụ thể của Windows 11 – dù đó là khả năng tìm kiếm tức thì trên Start11 giúp bạn thực sự tìm thấy tệp của mình, hay lịch sử clipboard không giới hạn của Ditto ghi nhớ mọi thứ bạn sao chép. Hầu hết chúng đều hoàn toàn miễn phí, và các công cụ trả phí đều cung cấp bản dùng thử hào phóng, cho phép bạn kiểm tra kỹ lưỡng trước khi quyết định mua.
Hãy trải nghiệm và chia sẻ ý kiến của bạn về những công cụ này, hoặc khám phá thêm các bài viết hướng dẫn khác để tận dụng tối đa hệ điều hành Windows 11 của bạn!
