Trong bối cảnh quyền riêng tư trực tuyến ngày càng trở thành mối quan tâm hàng đầu, việc sử dụng Mạng Riêng Ảo (VPN) đã trở nên phổ biến. Một VPN chất lượng cao có thể che giấu địa chỉ IP, mã hóa lưu lượng truy cập internet và giúp bạn truy cập nội dung bị giới hạn địa lý. Tuy nhiên, thị trường VPN hiện nay tràn ngập các lựa chọn, từ miễn phí đến trả phí, và không phải dịch vụ nào cũng thực sự mang lại sự bảo mật hay quyền riêng tư như quảng cáo. Là một chuyên gia đã thử nghiệm nhiều dịch vụ VPN, tôi nhận thấy có những “cờ đỏ” rõ ràng mà bạn cần nhận biết để tránh lãng phí tiền bạc và đặc biệt là không làm lộ dữ liệu cá nhân. Nếu một VPN xuất hiện bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào dưới đây, tốt nhất là bạn nên tránh xa.
1. Chính Sách Ghi Nhật Ký Không Rõ Ràng
Một trong những yếu tố quan trọng nhất của các dịch vụ VPN hàng đầu là chính sách không ghi nhật ký (no-log policy). Mục đích cốt lõi của VPN là bảo vệ quyền riêng tư của bạn bằng cách ẩn địa chỉ IP và mã hóa lưu lượng truy cập internet. Nếu một nhà cung cấp VPN có chính sách ghi nhật ký không rõ ràng hoặc mơ hồ, đó là một “cờ đỏ” nghiêm trọng.
Việc VPN ghi lại hoạt động của bạn sẽ làm mất đi ý nghĩa bảo mật, bởi vì bạn chỉ đang chuyển dữ liệu của mình từ Nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) sang công ty VPN. Nghiêm trọng hơn, nếu nhà cung cấp VPN lưu trữ nhật ký, những hồ sơ đó có thể bị giao nộp nếu cơ quan chức năng yêu cầu, hoặc hoạt động của bạn có thể bị bán cho bên thứ ba hoặc bị lộ trong một vụ vi phạm dữ liệu.
Khi xem xét chính sách ghi nhật ký, đừng chỉ lướt qua trang chủ và tin vào những tuyên bố “không ghi nhật ký” của họ. Một số VPN có thể tuyên bố không ghi lại dữ liệu duyệt web, nhưng chính sách quyền riêng tư của họ lại kể một câu chuyện khác. Họ có thể thừa nhận thu thập các siêu dữ liệu kết nối khác có thể dùng để nhận dạng bạn, chẳng hạn như dấu thời gian kết nối, định danh thiết bị, thời lượng phiên và địa chỉ IP của bạn trong các điều khoản nhỏ. Nếu một VPN thu thập bất kỳ dữ liệu nào, họ phải minh bạch về những gì được thu thập, tại sao và cách nó được xử lý.
2. Đặt Trụ Sở Tại Quốc Gia Thân Thiện Với Giám Sát
Nơi đặt trụ sở của VPN quan trọng hơn bạn nghĩ. Một VPN có thể tuyên bố cung cấp chính sách không ghi nhật ký, nhưng điều này có thể dễ dàng bị xâm phạm nếu nó đặt trụ sở tại một quốc gia có luật giám sát xâm phạm hoặc yêu cầu lưu giữ dữ liệu nghiêm ngặt. Điều quan trọng là liệu quyền tài phán pháp lý của VPN có thân thiện với quyền riêng tư hay không.
Các quốc gia khét tiếng mà tôi hoàn toàn tránh là những nước thuộc liên minh giám sát Five Eyes, Nine Eyes và Fourteen Eyes, bao gồm Anh, Mỹ, Canada, Úc, New Zealand và Bỉ. Các quốc gia trong các liên minh này có thỏa thuận cùng nhau theo dõi công dân, chia sẻ thông tin tình báo và có khung pháp lý có thể buộc các công ty phải giao nộp dữ liệu người dùng.
Một số quốc gia trong liên minh cũng có các lệnh cấm tiết lộ (gag orders), có thể buộc bất kỳ công ty nào bắt đầu ghi nhật ký hoạt động mà không cần thông báo cho người dùng. Do đó, một VPN “no-log” vẫn có thể duy trì tuyên bố về quyền riêng tư cho mục đích tiếp thị, nhưng trên thực tế lại làm điều ngược lại, vì vi phạm các lệnh cấm này là một tội hình sự.
Một VPN có thể có văn phòng ở nhiều quốc gia, bao gồm cả những nước trong liên minh Five, Nine hoặc 14 Eyes, điều này không sao cả, bởi vì điều quan trọng nhất là quyền tài phán pháp lý của họ. Quyền tài phán pháp lý xác định nơi công ty được đăng ký và quản lý chính thức. Đây là lý do tại sao các ứng dụng tập trung vào quyền riêng tư tốt nhất thường đặt trụ sở ở những nơi có luật riêng tư mạnh mẽ, như Panama, Thụy Sĩ và Quần đảo Virgin thuộc Anh (độc lập với Vương quốc Anh). Nếu một VPN không công khai vị trí của mình, bạn không thể tin tưởng giao dữ liệu của mình cho họ.
3. Thiếu Minh Bạch Về Quyền Sở Hữu
Khi sử dụng một VPN, về cơ bản bạn đang giao lưu lượng internet của mình cho một bên thứ ba, và do đó, bạn có quyền được biết ai đứng sau công ty đó. Nếu một nhà cung cấp không công khai về người sở hữu hoặc điều hành nó, đó là một “cờ đỏ” lớn.
Việc tôi có tin tưởng một nhà cung cấp nào đó để bảo vệ dữ liệu của mình hay không cũng phụ thuộc vào danh tính của người điều hành. Sự tin cậy đòi hỏi sự minh bạch và trách nhiệm giải trình, vì vậy nếu một công ty ẩn mình đằng sau sự ẩn danh, họ không xứng đáng được truy cập vào hoạt động internet riêng tư của tôi.
Một dịch vụ VPN nên công khai về cấu trúc sở hữu của mình, và thông tin này phải rõ ràng trên trang web của công ty. Trang web cũng nên bao gồm các thông tin quan trọng, như đội ngũ sáng lập hoặc cá nhân, và người thực sự đứng sau VPN. Một số nhà cung cấp có thể là một phần của các công ty lớn hơn có thể có lợi ích xung đột, chẳng hạn như các công ty công nghệ quảng cáo (adtech), điều này có thể ảnh hưởng đến chính sách xử lý dữ liệu của nhà cung cấp.
4. Không Có Tính Năng Kill Switch
Giao diện ứng dụng CyberGhost VPN với tính năng Kill Switch được kích hoạt, đảm bảo bảo mật kết nối.
Tính năng Kill Switch (Ngắt kết nối khẩn cấp) là một “người bảo vệ” quan trọng, tự động ngắt kết nối thiết bị của bạn khỏi internet ngay lập tức khi kết nối VPN bị ngắt đột ngột. Nó ngăn chặn lưu lượng truy cập internet của bạn bị gửi hoặc nhận bên ngoài đường hầm bảo mật của VPN cho đến khi kết nối VPN được khôi phục.
Điều này đảm bảo rằng trong trường hợp kết nối bị ngắt, khi bạn đang gửi hoặc nhận thông tin riêng tư, dữ liệu đó sẽ không bị lộ ra ISP của bạn hoặc thậm chí là những kẻ xấu đang theo dõi lưu lượng truy cập của bạn. Nhiều yếu tố có thể khiến kết nối của bạn bị ngắt, bao gồm sự cố internet, vấn đề máy chủ VPN hoặc thậm chí là lỗi ứng dụng.
Ngoài ra, còn có một khoảng thời gian ngắn có thể khiến dữ liệu của bạn dễ bị tổn thương khi chuyển đổi máy chủ hoặc vị trí máy chủ, vì VPN phải ngắt kết nối khỏi máy chủ đầu tiên trước khi kết nối với máy chủ thứ hai. Có một Kill Switch đảm bảo rằng hoạt động và dữ liệu của bạn được bảo mật mọi lúc, ngay cả khi thiết bị của bạn đột ngột mất kết nối với máy chủ VPN. Đây là một tính năng bắt buộc phải có, và điều quan trọng hơn nữa là dịch vụ VPN nên cung cấp Kill Switch trên tất cả các nền tảng mà nó hỗ trợ. Sẽ được cộng thêm điểm nếu tính năng này được bật mặc định.
5. Thiếu Bảo Vệ Rò Rỉ Dữ Liệu
Bên cạnh Kill Switch, bảo vệ rò rỉ dữ liệu là một tính năng quan trọng khác cần chú ý khi đánh giá một VPN. Chỉ cần kết nối với VPN không tự động đảm bảo hoạt động của bạn là riêng tư và an toàn.
Rò rỉ là một vấn đề khác cần đề phòng, bởi vì ngay cả khi có kết nối an toàn, địa chỉ IP thực của bạn, các yêu cầu DNS hoặc lưu lượng IPv6 vẫn có thể rò rỉ ra ngoài đường hầm của VPN. Nếu một VPN không có tính năng bảo vệ rò rỉ, điều đó giống như bạn khóa cửa nhưng lại để ngỏ cửa sổ. Đừng nhầm lẫn giữa bảo vệ rò rỉ và Kill Switch: Kill Switch ngăn rò rỉ khi bạn bị ngắt kết nối, trong khi bảo vệ rò rỉ thực hiện điều đó khi bạn đang kết nối.
Một trong những loại rò rỉ phổ biến nhất là rò rỉ DNS, nơi thiết bị của bạn trực tiếp chuyển tiếp các yêu cầu đến máy chủ DNS của ISP thay vì máy chủ DNS của VPN. Do đó, rò rỉ DNS có thể phá hủy tính ẩn danh, tương tự như các loại rò rỉ khác, chẳng hạn như WebRTC (Web Real-Time Communication) và IPv6. Nếu một VPN thiếu tính năng bảo vệ rò rỉ hoặc không rõ ràng về nó, đừng mạo hiểm. Một trong những cách tôi thường dùng để kiểm tra mã hóa của VPN là kiểm tra rò rỉ DNS.
6. Số Lượng Máy Chủ Và Vị Trí Hạn Chế
Màn hình chọn vị trí máy chủ của CyberGhost VPN, minh họa tầm quan trọng của số lượng và địa điểm máy chủ đa dạng.
Một “cờ đỏ” khác mà tôi chú ý khi tìm mua VPN là số lượng máy chủ và vị trí máy chủ bị hạn chế. Điều này có vẻ không quan trọng lắm, nhưng nó đóng vai trò then chốt trong hiệu suất của dịch vụ và quyền riêng tư. Ít máy chủ hơn có nghĩa là khả năng tắc nghẽn cao hơn khi số lượng người dùng tăng lên, bởi vì sẽ có nhiều người kết nối đến một máy chủ duy nhất.
Điều này dẫn đến tốc độ chậm hơn hoặc kết nối không ổn định, khiến dịch vụ không thể sử dụng được cho các hoạt động yêu cầu độ trễ thấp và băng thông cao như phát trực tuyến, chơi game hoặc tải xuống các tệp lớn. Tệ hơn nữa, trong giờ cao điểm, có thể có những trường hợp bạn không thể kết nối với một máy chủ hoặc vị trí máy chủ cụ thể do tắc nghẽn.
Mặc dù tôi kiểm tra số lượng máy chủ, nhưng nó không nói lên toàn bộ câu chuyện. Các yếu tố khác, chẳng hạn như tổng dung lượng mạng và mức sử dụng, cũng rất quan trọng, nhưng vì các VPN không tiết lộ thông tin này, bạn không thể đưa ra phán đoán dựa trên nó.
Điều cũng rất cần thiết là một VPN phải có máy chủ ở các vị trí khác nhau, điều này đảm bảo có nhiều địa chỉ IP hơn để sử dụng. Điều đó có thể giúp bỏ qua các giới hạn địa lý và thậm chí cả kiểm duyệt. Ngoài ra, việc xoay vòng địa chỉ IP dễ dàng nâng cao tính ẩn danh vì nó khiến việc theo dõi hoạt động trực tuyến của bạn theo thời gian trở nên khó khăn hơn. Ít máy chủ và vị trí máy chủ hơn có nghĩa là ít IP hơn, và những IP đó có thể dễ dàng bị gắn cờ hoặc chặn.
7. Cung Cấp Gói Đăng Ký Trọn Đời (Lifetime Subscription Plan)
Việc trả phí đăng ký rất tốn kém, đặc biệt đối với VPN, vì những dịch vụ đáng tin cậy nhất có giá khoảng 10 đô la một tháng trừ khi bạn chọn các gói dài hạn. Thoạt nhìn, một VPN cung cấp gói đăng ký trọn đời có vẻ như là một món hời. Nhưng đối với VPN, đó là một “cờ đỏ” lớn.
Để duy trì một dịch vụ VPN không hề rẻ, và nó đòi hỏi chi phí vận hành liên tục. Một nhà cung cấp phải liên tục đầu tư vào cơ sở hạ tầng, phát triển, bảo mật và nhân viên hỗ trợ. Nếu một dịch vụ cung cấp đăng ký trọn đời, làm thế nào nó tài trợ cho các hoạt động đang diễn ra? Chắc chắn, sẽ không có đủ khách hàng mới đăng ký mỗi tháng để duy trì dịch vụ.
Có khả năng dịch vụ như vậy có thể bán dữ liệu của bạn để tài trợ chi phí vận hành và cắt giảm chi phí ở các lĩnh vực khác để tồn tại. Giống như hầu hết các loại dịch vụ, bạn nhận được những gì bạn trả tiền khi nói đến VPN. Đó là lý do tại sao tôi tránh các VPN cung cấp gói đăng ký trọn đời như tránh bệnh dịch. Trong hầu hết các trường hợp, các VPN như vậy sẽ đóng cửa hoặc, nếu chúng sống sót, sẽ thu hồi các đăng ký trọn đời sau vài năm.
8. Không Hỗ Trợ Các Giao Thức Hiện Đại
Giao thức mà VPN sử dụng quyết định cách dữ liệu của bạn được mã hóa và truyền đi, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến cả bảo mật và tốc độ. Có một số giao thức VPN hiện có, và hầu hết các nhà cung cấp VPN đều hỗ trợ ít nhất hai trong số đó. Các giao thức chính bao gồm WireGuard, OpenVPN, L2TP/IPsec, IKEv2 và PPTP.
Các giao thức lỗi thời, chẳng hạn như PPTP, IKEv1 và một số triển khai cũ của L2TP/IPsec, không còn được coi là an toàn. Vì vậy, nếu một VPN chỉ hỗ trợ các giao thức cũ này, tôi sẽ không sử dụng nó.
Đó là lý do tại sao ngay cả một số nhà cung cấp VPN tốt nhất, như ExpressVPN, NordVPN và Surfshark, đã ngừng hỗ trợ các giao thức cũ và khuyến nghị các giao thức hiện đại như OpenVPN, IKEv2 và WireGuard. Nếu một VPN không hỗ trợ các giao thức hiện đại hoặc không đề cập đến các giao thức mà nó sử dụng, tôi sẽ loại bỏ nó.
Từ khi tìm hiểu được sự khác biệt giữa VPN tốt và xấu, tôi không còn bị lừa bởi những lời quảng cáo thổi phồng. Những “cờ đỏ” này quá phổ biến, vì vậy nếu bạn thấy một nhà cung cấp VPN có dù chỉ một trong số đó, đừng mạo hiểm. Với vô số VPN riêng tư và đáng tin cậy trên thị trường, đừng chấp nhận những dịch vụ tầm thường.
Việc lựa chọn một dịch vụ VPN đáng tin cậy là tối quan trọng để bảo vệ quyền riêng tư và an toàn trực tuyến của bạn. Hãy luôn cảnh giác với những “cờ đỏ” đã được phân tích ở trên, từ chính sách ghi nhật ký không minh bạch, trụ sở tại các quốc gia có luật giám sát chặt chẽ, thiếu minh bạch về quyền sở hữu, cho đến việc không có các tính năng bảo mật thiết yếu như Kill Switch và bảo vệ rò rỉ, hay số lượng máy chủ hạn chế, các gói đăng ký trọn đời đầy rủi ro và việc không hỗ trợ các giao thức bảo mật hiện đại.
Đừng chỉ dựa vào những lời quảng cáo hào nhoáng. Thay vào đó, hãy dành thời gian tìm hiểu kỹ lưỡng chính sách, tính năng và lịch sử của nhà cung cấp VPN trước khi cam kết. Việc đầu tư vào một VPN chất lượng không chỉ mang lại tốc độ kết nối ổn định mà còn đảm bảo an toàn tuyệt đối cho dữ liệu cá nhân của bạn trên không gian mạng. Hãy là người dùng thông thái và đưa ra lựa chọn sáng suốt để trải nghiệm internet an toàn và tự do nhất.
