Nhiều sinh viên đã sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) như một công cụ để “gian lận” hoặc rút ngắn quá trình học tập – tôi cũng không ngoại lệ. Tuy nhiên, với chế độ học tập (Study Mode) mới của ChatGPT, tôi được khuyến khích tự mình giải quyết vấn đề, và ngạc nhiên thay, tôi thấy nó khá hiệu quả. Tính năng đột phá này không chỉ thay đổi cách sinh viên tương tác với AI mà còn mở ra một hướng đi mới cho công nghệ giáo dục, hứa hẹn biến ChatGPT trở thành một trợ thủ đắc lực thay vì chỉ là một nguồn cung cấp đáp án.
ChatGPT Study Mode Mang Lại Điều Gì Khác Biệt?
AI hỗ trợ học tập bắt đầu thu hút sự chú ý mạnh mẽ khi NotebookLM của Google chuyển từ giai đoạn thử nghiệm sang hoạt động chính thức. Công cụ này đã đặt ra một tiêu chuẩn mới cho các công cụ học tập tương tác, cho phép người dùng tải lên tài liệu cá nhân và nhận câu trả lời dựa trên ghi chú của họ. Nhận thấy tiềm năng lớn, OpenAI đã nhanh chóng phản hồi bằng việc ra mắt ChatGPT Study Mode, định hình lại cách chúng ta nghĩ về việc học với AI.
Phương Pháp Socratic: Thúc Đẩy Tư Duy Thay Vì Đáp Án
Không giống với phong cách “trả lời trực tiếp” thông thường của ChatGPT, Study Mode dẫn dắt bạn qua các bước nhỏ, theo phương pháp Socratic, được thiết kế để khơi gợi khả năng suy luận của chính bạn thay vì đưa ra ngay các giải pháp. Khi bạn nhập một câu hỏi, thay vì một lời giải thích đầy đủ, nó sẽ đưa ra các gợi ý nhỏ hơn, dần dần thúc đẩy bạn tự tìm ra câu trả lời. Không còn những đoạn văn dài lê thê chứa đầy thông tin có sẵn.
Ví Dụ Thực Tế: Từ Dược Lý Đến Giải Quyết Vấn Đề
Hãy xem xét một ví dụ cụ thể. Khi tôi nhờ ChatGPT hỗ trợ giải quyết một câu hỏi về dược lý, hai mô hình đã cho ra phản hồi rất khác nhau.
Giao diện ChatGPT thông thường trả lời câu hỏi dược lý
Mô hình tiêu chuẩn đi thẳng vào một lời giải thích dày đặc, trong khi Study Mode dẫn dắt tôi qua các câu hỏi có mục tiêu cho đến khi tôi tự mình trình bày được giải pháp. Mặc dù tôi đã biết câu trả lời từ trước, Study Mode mang lại cảm giác giống như có một gia sư trực tiếp — thậm chí còn tốt hơn nhiều giáo sư của tôi.
Giao diện ChatGPT Study Mode trả lời câu hỏi dược lý theo phương pháp Socratic
Trong một ví dụ khác, tôi yêu cầu công cụ này đưa ra câu trả lời cho một bài toán. Lần này, tôi đã hỏi thẳng đáp án thay vì yêu cầu giúp đỡ. Mô hình thông thường chỉ đưa ra toàn bộ lời giải trong một lần, nhưng Study Mode làm chậm quá trình và hướng dẫn bạn từng bước một.
ChatGPT Study Mode hướng dẫn giải quyết bài toán từng bước
Ngày Ra Mắt Và Khả Năng Tiếp Cận
Chế độ học tập chính thức ra mắt vào ngày 29 tháng 7 năm 2025 và có thể truy cập được cho tất cả người dùng ChatGPT đã đăng nhập, bao gồm các tài khoản Miễn phí, Plus, Pro, Team. Quyền truy cập cho các tài khoản Edu sẽ được triển khai trong thời gian tới.
Giới Hạn Của Study Mode: Không Phải Lúc Nào Cũng Hiệu Quả
ChatGPT Study Mode sử dụng phương pháp Socratic, nhưng không phải mọi chủ đề đều phù hợp với cách tiếp cận này. Các chủ đề cần ghi nhớ nhiều không thể hưởng lợi từ việc đặt câu hỏi có hướng dẫn.
Không Phù Hợp Cho Các Chủ Đề Cần Học Thuộc Lòng
Ví dụ, tôi luôn nhầm lẫn các tên thương hiệu Insulin. Nếu tôi hỏi Study Mode của ChatGPT để được giúp đỡ, nó sẽ không mang lại nhiều hiệu quả.
ChatGPT Study Mode không hiệu quả khi hỏi về các tên Insulin cần học thuộc
Đó là bởi vì để trả lời câu hỏi này, tôi chỉ đơn giản là cần biết đáp án. Không có bất kỳ suy nghĩ nào có thể giúp ích. Gợi ý duy nhất ChatGPT có thể đưa ra cho tôi ở đây chính là câu trả lời, như nó đã làm với phản hồi thứ hai.
“Dạy Bạn Câu Cá” Thay Vì “Cho Con Cá”: Triết Lý Của Study Mode
Theo thiết kế, ChatGPT Study Mode sẽ từ chối cung cấp câu trả lời trực tiếp cho bạn. Hoặc ít nhất, nó sẽ không làm điều đó ngay lập tức.
Sự “Kiên Quyết” Từ Chối Đáp Án Trực Tiếp
Lấy cùng cuộc trò chuyện như trước, tôi nói với nó rằng tôi chỉ muốn câu trả lời vì không có thời gian. ChatGPT đã trả lời một cách rất xin lỗi rằng nó không thể làm vậy vì chúng tôi đang ở trong chế độ học tập.
ChatGPT Study Mode từ chối cung cấp câu trả lời cuối cùng trực tiếp
Nhưng sau đó, nó vẫn chuyển sang bước tiếp theo, kết thúc bằng một câu hỏi chuyển đổi đơn vị cơ bản và hứa sẽ tiết lộ câu trả lời nếu tôi tiếp tục tương tác. Cảm thấy bướng bỉnh, tôi lại nói với nó: “Tôi không muốn suy nghĩ, chỉ cần cho tôi câu trả lời”.
Người dùng kiên quyết muốn nhận câu trả lời cuối cùng từ ChatGPT Study Mode
ChatGPT kiên quyết hơn, nói rằng nó không thể cho tôi câu trả lời vì chúng tôi đang ở trong chế độ học tập — từ “study mode” được in đậm, gần như thể nó đang cầu xin tôi tắt chế độ này để tiếp tục.
ChatGPT Study Mode không hiệu quả khi hỏi về các tên Insulin cần học thuộc
Vẫn Có Lối Thoát Nếu Bạn Kiên Trì
Nhưng đây mới là điều thú vị: tôi thậm chí không cần chuyển chế độ. Bất chấp những cảnh báo của nó, nếu tôi cuộn xuống, câu trả lời cuối cùng vẫn nằm ngay đó trong một khung được đánh dấu nổi bật.
ChatGPT Study Mode cuối cùng vẫn hiển thị câu trả lời được đánh dấu
Mục Đích Thực Sự: Xoa Dịu Giáo Viên Hay Nâng Cao Trải Nghiệm?
Có vẻ như Study Mode là câu trả lời của OpenAI dành cho các giáo viên lo lắng về việc học sinh sử dụng ChatGPT để bỏ qua công việc thực tế. Để công bằng, Study Mode hấp dẫn hơn nhiều so với chế độ mặc định. Nhưng nó chủ yếu giúp những học sinh đã muốn học hỏi. Nếu ai đó chỉ muốn câu trả lời, Study Mode không thực sự ngăn cản họ.
So Sánh Với Các Tính Năng Khác Của ChatGPT
Đối với tôi, Study Mode giống một bản vá hơn là một bản nâng cấp thực sự. Điều tôi thực sự yêu thích ở chế độ Deep Research của ChatGPT là nó yêu cầu ngữ cảnh và thêm thông tin ngay từ đầu. Khi tôi giao một nhiệm vụ, nó sẽ đưa ra các câu hỏi làm rõ. Một khi tôi trả lời những câu hỏi đó, nó bắt đầu công việc và thường hoàn thành xuất sắc ngay từ lần thử đầu tiên, thay vì đoán mò và đưa ra sai.
Điểm Tương Đồng Với Deep Research Mode
Theo một cách nào đó, Study Mode mang lại động lực tương tác qua lại đó cho các mô hình thông thường. Mô hình tạm dừng, chờ phản hồi của bạn, và chỉ sau đó mới tiếp tục. Điều đó làm cho cuộc trao đổi trở nên tương tác hơn, và thường hiệu quả hơn rất nhiều.
Khác Biệt Với Custom GPT
Tuy nhiên, trong khi Deep Research mang lại những khả năng mới, thì Study Mode mới này lại giống một Custom GPT hơn.
Kết Luận
Dù sao đi nữa, tôi thích cách tiếp cận này và có kế hoạch sử dụng nó cho học kỳ sắp tới – và có lẽ cho nhiều chủ đề bên ngoài lĩnh vực chính của tôi nữa. Tuy nhiên, tôi nghi ngờ rằng nó sẽ chinh phục được nhiều nhà giáo dục hay giáo viên.
ChatGPT Study Mode là một bước tiến đáng chú ý của OpenAI trong việc thúc đẩy học tập chủ động và tư duy phản biện, thay vì chỉ đơn thuần cung cấp thông tin. Mặc dù vẫn còn những hạn chế nhất định, đặc biệt là với các chủ đề yêu cầu ghi nhớ, và khả năng “lách luật” nếu người dùng kiên trì, tính năng này vẫn mang lại giá trị đáng kể cho những ai thực sự muốn nâng cao khả năng tự học của mình. Hãy trải nghiệm và chia sẻ ý kiến của bạn về Study Mode của ChatGPT nhé!
