Ngôi nhà hiện đại của bạn đang ngày càng được trang bị nhiều thiết bị công nghệ thông minh, từ những chiếc TV kết nối internet đến các hệ thống an ninh giám sát 24/7. Chúng đơn giản hóa cuộc sống và giữ chúng ta kết nối, nhưng một thực tế đáng lo ngại là nhiều thiết bị này lại trở thành mục tiêu dễ dàng cho tội phạm mạng nếu không được bảo vệ đúng cách. Việc thiếu đi các biện pháp phòng ngừa cần thiết có thể khiến quyền riêng tư và an ninh cá nhân của bạn bị đe dọa. Tuy nhiên, đừng quá lo lắng, có những bước đơn giản nhưng cực kỳ hiệu quả mà bạn có thể thực hiện ngay để tăng cường lớp lá chắn bảo mật cho tổ ấm của mình.
1. Bộ định tuyến Wi-Fi (Wi-Fi Routers)
Bộ định tuyến Wi-Fi hiện đại với bốn ăng-ten trên bàn
Nếu có một thiết bị mà tin tặc khao khát chiếm quyền kiểm soát trong ngôi nhà của bạn, đó chính là bộ định tuyến Wi-Fi. Lý do rất đơn giản: router là cầu nối giúp mọi thiết bị trong mạng gia đình bạn kết nối với internet. Một bộ định tuyến bị xâm nhập có thể cấp cho tin tặc quyền truy cập vào tất cả các thiết bị trên mạng của bạn, từ máy tính xách tay cá nhân đến tủ lạnh thông minh.
Hai lỗ hổng phổ biến nhất của bộ định tuyến Wi-Fi là firmware lỗi thời và việc sử dụng thông tin đăng nhập mặc định. Một nghiên cứu của Hiệp hội CPA Ohio (Ohio Society of CPAs) đã chỉ ra rằng 89% số người được hỏi chưa bao giờ cập nhật firmware cho router của họ, và 72% chưa từng thay đổi mật khẩu Wi-Fi mặc định. Đây là những con số đáng báo động, cho thấy sự chủ quan của người dùng.
Để bảo vệ bộ định tuyến của bạn, hãy luôn đảm bảo rằng firmware của nó được cập nhật thường xuyên lên phiên bản mới nhất. Nếu bạn không quen với quy trình này, hãy tham khảo hướng dẫn chi tiết từ nhà sản xuất. Tiếp theo, hãy thay đổi thông tin đăng nhập mặc định (tên người dùng và mật khẩu quản trị) thành một bộ mạnh và độc đáo. Mật khẩu nên là sự kết hợp của chữ hoa, chữ thường, số và ký hiệu. Cuối cùng, mã hóa mạng cũng rất quan trọng. Bật mã hóa WPA3 nếu bộ định tuyến của bạn hỗ trợ – hoặc ít nhất là WPA2 – để bảo vệ mạng của bạn khỏi sự truy cập trái phép.
2. Camera an ninh và Chuông cửa thông minh
Người dùng xem hình ảnh trực tiếp từ camera an ninh thông minh trên điện thoại
Camera an ninh và chuông cửa thông minh được thiết kế để bảo vệ ngôi nhà của bạn, nhưng chúng có thể gây ra tác dụng ngược nếu bị bỏ mặc không bảo vệ. Tương tự như bộ định tuyến Wi-Fi, firmware lỗi thời và mật khẩu mặc định là những lỗ hổng hàng đầu đối với camera và chuông cửa thông minh. Tin tặc lợi dụng những điểm yếu này để truy cập vào các nguồn cấp dữ liệu trực tiếp, vô hiệu hóa thiết bị hoặc thậm chí sử dụng chúng làm cổng vào toàn bộ mạng của bạn.
Để khóa chặt hệ thống an ninh của bạn, hãy bắt đầu bằng cách thay đổi mật khẩu mặc định và bật xác thực hai yếu tố (2FA) nếu có. Đảm bảo firmware của camera luôn được cập nhật, vì các nhà sản xuất thường xuyên phát hành các bản vá lỗi cho các lỗ hổng mới được phát hiện.
Hãy ưu tiên chọn các mẫu thiết bị cung cấp mã hóa đầu cuối (end-to-end encryption) cho các luồng video, điều này ngăn chặn truy cập trái phép ngay cả khi dữ liệu bị chặn. Ngoài ra, tránh sử dụng mạng Wi-Fi công cộng để truy cập nguồn cấp dữ liệu camera của bạn, vì các kết nối này thường không được bảo mật và dễ bị khai thác.
3. Loa thông minh và Trợ lý giọng nói
Loa thông minh Amazon Echo và người dùng tương tác
Loa thông minh và trợ lý giọng nói như Alexa, Google Assistant và Siri mang lại sự tiện lợi đáng kinh ngạc. Tuy nhiên, những thiết bị này luôn trong trạng thái lắng nghe và cũng có thể tiềm ẩn rủi ro bảo mật.
Vào tháng 8 năm 2024, Tập đoàn NCC (NCC Group) đã báo cáo các lỗ hổng trong loa thông minh Sonos có thể cho phép tin tặc nghe lén người dùng. Đây chỉ là một trong số nhiều sự cố cho thấy loa thông minh có thể là những thiết bị dễ bị tổn thương.
Mặc dù có giới hạn về những gì bạn có thể làm để bảo vệ loa thông minh của mình – đặc biệt khi đó là lỗ hổng từ phía nhà sản xuất – bạn vẫn có thể giảm thiểu rủi ro bằng cách xem xét kỹ quyền truy cập của thiết bị và tắt các tính năng không cần thiết như mua hàng bằng giọng nói hoặc truy cập từ xa. Hãy cẩn trọng khi kết nối các ứng dụng hoặc dịch vụ của bên thứ ba với trợ lý giọng nói của bạn, vì chúng có thể vô tình tạo ra các lỗ hổng bảo mật mới.
4. TV thông minh (Smart TV)
Smart TV Sharp hiển thị giao diện hệ điều hành TiVo
Chiếc TV thông minh của bạn cũng có thể là một cánh cổng cho tin tặc và các công cụ theo dõi dữ liệu. Nhiều TV thông minh thu thập dữ liệu về thói quen xem của bạn, và nếu bị tấn công, chúng có thể trở thành một cổng để kẻ tấn công xâm nhập vào mạng gia đình của bạn. Một số TV thông minh thậm chí còn được tích hợp camera và microphone, những thứ có thể bị lợi dụng để theo dõi nếu không được bảo mật đúng cách.
Để bảo vệ bản thân, hãy bắt đầu bằng cách tắt tính năng Thu thập nội dung tự động (ACR – Automatic Content Recognition) và các tính năng theo dõi khác trong cài đặt của TV. Mỗi thương hiệu TV sẽ đặt tùy chọn này ở một vị trí khác nhau, nhưng bạn có thể tìm kiếm nhanh trên mạng với tên mẫu TV của mình để tìm đúng hướng dẫn. Ngoài ra, hãy tránh cài đặt các ứng dụng không cần thiết – mỗi ứng dụng là một nguy cơ bảo mật tiềm ẩn, đặc biệt nếu nó không đến từ một nhà phát triển đáng tin cậy.
5. Bộ điều khiển nhà thông minh (Smart Home Hub) và Hệ thống tự động hóa
iPad được sử dụng làm trung tâm điều khiển nhà thông minh
Các bộ điều khiển nhà thông minh (hub) cho phép bạn điều khiển mọi thứ từ đèn chiếu sáng đến bộ điều nhiệt chỉ bằng một lệnh duy nhất. Nhưng sự tiện lợi đó cũng khiến chúng trở thành mục tiêu có giá trị cao đối với tin tặc. Nếu tin tặc đột nhập vào hub của bạn, họ có thể kiểm soát mọi thiết bị được liên kết với nó.
Rủi ro lớn nhất đến từ mật khẩu yếu và phần mềm không được vá lỗi. Nhiều người dùng thiết lập hub nhà thông minh của họ một lần và quên mất việc bảo trì, khiến chúng dễ bị khai thác bởi các lỗ hổng mà nhà sản xuất đã vá trong các bản cập nhật mới hơn. Kẻ tấn công cũng có thể khai thác các phương pháp xác thực yếu thông qua thông tin đăng nhập mặc định hoặc tấn công brute-force.
Để giữ cho hub của bạn an toàn, hãy sử dụng mật khẩu mạnh, độc đáo – đặc biệt nếu hub của bạn yêu cầu tài khoản trực tuyến. Xác thực hai yếu tố (2FA) là điều bắt buộc nếu có sẵn. Ngoài ra, hãy thường xuyên kiểm tra các bản cập nhật firmware để đảm bảo bạn đang chạy các bản vá bảo mật mới nhất.
Một rủi ro thường bị bỏ qua khác là tích hợp với bên thứ ba. Nhiều hub hỗ trợ hàng chục thiết bị và ứng dụng thông minh, nhưng mỗi kết nối lại là một lỗ hổng tiềm ẩn. Chỉ liên kết các thiết bị đáng tin cậy và cảnh giác với việc cấp quá nhiều quyền. Nếu một ứng dụng bên thứ ba ngẫu nhiên không cần truy cập vào hệ thống an ninh của bạn, đừng cấp quyền cho nó.
Cuối cùng, hãy xem xét việc thiết lập một mạng dành riêng cho các thiết bị nhà thông minh của bạn. Nhiều bộ định tuyến cho phép bạn tạo một mạng khách riêng biệt, giúp các thiết bị IoT của bạn được cách ly khỏi các kết nối máy tính và điện thoại chính của bạn. Bằng cách này, việc đột nhập vào hub của bạn sẽ không ngay lập tức cấp quyền truy cập vào các thiết bị khác.
6. Máy chơi game (Gaming Consoles)
Máy chơi game cầm tay Steam Deck đặt trên bàn
Nếu bạn nghĩ máy chơi game chỉ là về niềm vui và giải trí, tin tặc sẽ rất muốn chứng minh điều ngược lại. Từ chi tiết thanh toán được lưu trữ đến các tính năng giọng nói và camera, những thiết bị này chứa nhiều dữ liệu cá nhân hơn hầu hết mọi người nhận ra.
Kaspersky Lab đã báo cáo sự gia tăng 13% các cuộc tấn công phần mềm độc hại vào game trong nửa đầu năm 2022 so với cùng kỳ năm 2021. Tin tặc sử dụng thông tin đăng nhập bị đánh cắp từ các trang web khác để đột nhập vào tài khoản chơi game, đặc biệt nếu bạn đã tái sử dụng mật khẩu. Một khi đã vào được, chúng có thể thực hiện các giao dịch mua trái phép, bán tài khoản của bạn trực tuyến hoặc khóa bạn ra khỏi tài khoản hoàn toàn.
Quyền riêng tư cũng là một mối quan tâm lớn. Máy chơi game thu thập dữ liệu về mọi thứ, từ thói quen chơi game đến các cuộc trò chuyện thoại của bạn. Mặc dù điều này có thể cải thiện trải nghiệm của bạn, nhưng nó cũng đồng nghĩa với việc nhiều thông tin cá nhân hơn sẽ gặp rủi ro nếu có một vụ vi phạm dữ liệu.
Ảnh chụp màn hình menu hồ sơ Xbox Series X
Vậy, giải pháp là gì? Đầu tiên, hãy bảo vệ tài khoản chơi game của bạn bằng một mật khẩu cực kỳ mạnh (đúng vậy, một mật khẩu thực sự – không phải “gamer123”). Bật xác thực hai yếu tố (2FA) để ngay cả khi ai đó có được mật khẩu của bạn, họ cũng sẽ bị chặn lại.
Và trong khi bạn đang thực hiện, hãy kiểm tra kỹ các phương thức thanh toán đã liên kết – tốt hơn hết là xóa thẻ tín dụng đã lưu trữ hơn là phải đối mặt với các khoản phí bất ngờ.
Cài đặt quyền riêng tư là một điều bắt buộc phải kiểm tra khác. Hầu hết các máy chơi game cho phép bạn điều chỉnh dữ liệu mà chúng thu thập, ai có thể thấy hoạt động chơi game của bạn và liệu microphone hoặc camera của bạn có luôn trong trạng thái lắng nghe hay không. Nếu bạn không muốn máy chơi game của mình nghe lén, hãy tắt trợ lý giọng nói và che camera khi không sử dụng.
Ngôi nhà của bạn ngày càng kết nối nhiều hơn bao giờ hết, nhưng sự tiện lợi đó đi kèm với những rủi ro nhất định. Tội phạm mạng luôn tìm kiếm những điểm yếu, và các thiết bị được liệt kê trên thường là mục tiêu dễ nhất. Tin tốt là những lời khuyên bạn vừa tìm hiểu sẽ giúp bạn an toàn hơn rất nhiều trong môi trường công nghệ ngày nay.
