Bạn đang gặp phải tình trạng xem video bị giật, tải xuống mất nhiều thời gian hay lướt web chậm chạp khi sử dụng dữ liệu di động? Có thể nhà mạng đang cố tình giảm tốc độ kết nối của bạn, một hiện tượng thường được gọi là “bóp băng thông” (throttling). Đây là một vấn đề phổ biến gây khó chịu cho người dùng, nhưng may mắn thay, có một số cách để bạn có thể tự kiểm tra và xác định xem liệu nhà mạng có đang hạn chế tốc độ 4G/5G của mình hay không. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những phương pháp chuyên sâu để tìm ra nguyên nhân và cách khắc phục tình trạng tốc độ mạng di động chậm.
Chạy Kiểm Tra Tốc Độ Mạng Di Động Của Bạn
Trước khi vội vàng kết luận rằng nhà mạng đang bóp băng thông dữ liệu di động của bạn, bước đầu tiên quan trọng là thực hiện kiểm tra tốc độ internet. Một bài kiểm tra tốc độ sẽ đo lường tốc độ tải xuống, tốc độ tải lên và độ trễ (ping) để cung cấp cho bạn cái nhìn rõ ràng về hiệu suất kết nối. Để có kết quả chính xác nhất, bạn nên sử dụng các trang web kiểm tra tốc độ đáng tin cậy như Speedtest by Ookla, Fast.com hoặc Google Speed Test.
Ứng dụng Speedtest Ookla trên màn hình điện thoại, minh họa kiểm tra tốc độ mạng di động
Nếu tốc độ mạng của bạn liên tục thấp hơn so với cam kết của nhà mạng, hãy thực hiện kiểm tra tốc độ vào nhiều thời điểm khác nhau trong ngày và trong vài ngày để xem liệu sự chậm trễ có phải là dai dẳng hay chỉ tạm thời. Nếu tốc độ chậm vẫn duy trì, bóp băng thông có thể là nguyên nhân. Tuy nhiên, các yếu tố khác như vùng phủ sóng yếu, tắc nghẽn mạng hoặc đã vượt quá giới hạn dữ liệu tốc độ cao cũng có thể gây ra tình trạng này. Để xác nhận liệu bóp băng thông có phải là nguyên nhân thực sự hay không, bạn cần loại trừ các yếu tố này, như sẽ được giải thích chi tiết trong các phần dưới đây.
Kiểm Tra Vùng Phủ Sóng Và Các Vấn Đề Tạm Thời Của Mạng
Cường độ tín hiệu yếu và vùng phủ sóng hạn chế có thể làm chậm kết nối của bạn, khiến bạn nhầm tưởng rằng đang bị bóp băng thông. Để loại trừ khả năng này, trước tiên hãy kiểm tra xem điện thoại của bạn có chỉ hiển thị một hoặc hai vạch sóng hay không – điều này cho thấy sóng yếu. Nếu bạn nhận thấy điều này, hãy thử di chuyển đến một vị trí khác, lý tưởng nhất là ngoài trời hoặc gần cửa sổ, để xem tín hiệu có cải thiện không.
Bản đồ vùng phủ sóng mạng 5G của nPerf tại Mỹ, giúp đánh giá tín hiệu và tốc độ mạng
Nếu tín hiệu vẫn yếu, hãy kiểm tra các tài khoản chính thức của nhà mạng, đặc biệt là trên Twitter (X), để tìm thông tin cập nhật về bảo trì hoặc sự cố dịch vụ trong khu vực của bạn. Nếu là vấn đề từ hệ thống, họ có khả năng sẽ khắc phục. Bạn cũng có thể hỏi những người dùng khác cùng nhà mạng xem họ có gặp phải tình trạng chậm mạng tương tự không và xem lại bản đồ vùng phủ sóng để đánh giá cường độ tín hiệu tại vị trí của bạn.
Kiểm Tra Nếu Tốc Độ Giảm Vào Các Khung Giờ Cụ Thể
Một số nhà mạng áp dụng chính sách quản lý mạng để giảm tốc độ trong giờ cao điểm nhằm tránh tắc nghẽn. Nếu dữ liệu của bạn chậm lại vào các thời điểm cụ thể, đặc biệt là vào buổi tối hoặc ban đêm, nhưng hoạt động bình thường vào các thời điểm khác, nhà mạng có thể đang bóp băng thông trong các khoảng thời gian đó. Để xác nhận, hãy chạy các bài kiểm tra tốc độ vào các thời điểm khác nhau trong ngày và so sánh kết quả. Mặc dù bạn không thể hoàn toàn tránh được việc bóp băng thông trong giờ cao điểm, nhưng bạn có thể khắc phục bằng cách xác định thời điểm tốc độ giảm và lên lịch các tác vụ ngốn nhiều dữ liệu như xem trực tuyến hoặc tải xuống vào những giờ thấp điểm. Bằng cách này, bạn sẽ chỉ cần dữ liệu cho các tác vụ nhẹ hơn trong thời gian chậm, giúp giảm thiểu tác động của việc bóp băng thông.
Đảm Bảo Bạn Chưa Vượt Quá Giới Hạn Dữ Liệu Tốc Độ Cao
Nhiều nhà mạng áp đặt giới hạn ưu tiên, giảm tốc độ khi bạn vượt quá một ngưỡng dữ liệu nhất định – ngay cả với các gói “không giới hạn”. Đây có thể là giới hạn hàng ngày, hàng tuần hoặc hàng tháng trước khi việc bóp băng thông bắt đầu. Để kiểm tra xem điều này có áp dụng cho bạn không, hãy xem lại gói cước của nhà mạng về giới hạn dữ liệu tốc độ cao và theo dõi mức sử dụng của bạn để xem liệu bạn đã vượt quá chúng chưa.
Nếu bạn đã hết dữ liệu tốc độ cao, tốc độ sẽ trở lại bình thường khi gói cước của bạn được làm mới. Để ngăn chặn điều này trong tương lai, bạn có hai lựa chọn. Bạn có thể quản lý việc sử dụng dữ liệu một cách khôn ngoan bằng cách sử dụng Wi-Fi cho các tác vụ nặng để tiết kiệm dữ liệu tốc độ cao cho những nhu cầu quan trọng, hoặc chuyển sang gói cước có giới hạn cao hơn hoặc dữ liệu cao cấp không bị giảm ưu tiên.
Thử Sử Dụng VPN Để Cải Thiện Tốc Độ
Một số nhà mạng bóp băng thông các hoạt động mạng cụ thể để ưu tiên các loại lưu lượng truy cập khác. Nếu các ứng dụng phát trực tuyến tải chậm trong khi các ứng dụng khác hoạt động bình thường, việc tải xuống đám mây lớn bị lag nhưng duyệt web nói chung mượt mà, hoặc chơi game bị ping cao, nhà mạng của bạn có thể đang cố tình làm chậm các hoạt động cụ thể để tối ưu hiệu suất cho các loại lưu lượng khác.
Biểu tượng ứng dụng VPN trên màn hình điện thoại thông minh, minh họa việc sử dụng VPN để tránh bóp băng thông
Để bỏ qua điều này, bạn có thể sử dụng Mạng Riêng Ảo (VPN), giúp mã hóa lưu lượng internet của bạn và định tuyến nó qua một máy chủ từ xa. Điều này ẩn địa chỉ IP và hoạt động trực tuyến của bạn khỏi nhà mạng, khiến họ khó phát hiện loại dữ liệu bạn đang sử dụng, từ đó giúp ngăn chặn việc bóp băng thông các dịch vụ cụ thể.
Kiểm Tra Xem Vấn Đề Có Phải Do Ứng Dụng Hoặc Trang Web Cụ Thể Không
Một số ứng dụng và trang web có thể gặp sự cố máy chủ, chậm trễ theo khu vực hoặc các hạn chế riêng của nhà mạng ảnh hưởng đến hiệu suất. Nếu chỉ một ứng dụng cụ thể, như YouTube, hoặc một trang web cụ thể bị chậm trong khi những ứng dụng/trang web khác hoạt động bình thường, thì vấn đề có thể nằm ở phía họ chứ không phải do nhà mạng bóp băng thông. Để xác minh, hãy hỏi những người khác cùng nhà mạng xem họ có gặp phải vấn đề tương tự không.
Nếu đó là sự cố từ máy chủ của ứng dụng/website, bạn sẽ cần đợi các nhà phát triển khắc phục. Trong thời gian chờ đợi, hãy thử các ứng dụng hoặc dịch vụ thay thế. Nếu một dịch vụ phát trực tuyến cụ thể bị lag, hãy thử các dịch vụ khác để so sánh. Ngoài ra, hãy kiểm tra xem ứng dụng có đang được đặt ở chế độ hiệu suất thấp không và thử thay đổi máy chủ DNS của bạn để xem điều đó có giải quyết được vấn đề không.
Chuyển Đổi Giữa Các Chế Độ Mạng Khác Nhau
Một số nhà mạng giới hạn tốc độ trên các chế độ mạng cụ thể, chẳng hạn như 5G, nhưng lại cung cấp hiệu suất tốt hơn trên 4G LTE. Tương tự, nhà mạng di động của bạn có thể có vùng phủ sóng 5G yếu nhưng kết nối 4G LTE lại ổn định. Nếu bạn thấy hiệu suất chậm khi sử dụng một chế độ cụ thể, mạng có thể bị tắc nghẽn, vì vậy việc chuyển sang một chế độ khác có thể giúp cải thiện tốc độ.
Mặc dù một số nhà mạng tự động chọn chế độ mạng tốt nhất, nhưng việc chuyển đổi thủ công có thể giúp xác định xem nó có cải thiện tốc độ của bạn không. Để chuyển đổi chế độ trên Android, hãy vào Cài đặt > Kết nối > Mạng di động, chạm vào thẻ SIM của bạn và chọn 4G LTE, 5G hoặc 3G, tùy thuộc vào những gì có sẵn. Trên iPhone, hãy vào Cài đặt > Dữ liệu di động > Tùy chọn dữ liệu di động và chọn mạng.
Xác Nhận Vấn Đề Không Phải Do Điện Thoại Của Bạn
Nếu không có yếu tố nào ở trên có vẻ là nguyên nhân, hãy kiểm tra xem vấn đề có nằm ở điện thoại của bạn hay không. Các thiết bị của chúng ta tự nhiên trở nên chậm hơn theo thời gian, vì vậy những sự chậm trễ này có thể ảnh hưởng xấu đến khả năng kết nối mạng. Thiết bị của bạn cũng có thể bị lag khi sử dụng Wi-Fi hoặc các mạng khác do các vấn đề nội bộ, sự cố với tệp nguồn hoặc dịch vụ bạn đang sử dụng, hoặc các yếu tố tương tự. Ngoài ra, việc chia sẻ điểm phát sóng với nhiều thiết bị cũng có thể làm giảm tốc độ trên thiết bị chính của bạn.
Để loại trừ các vấn đề liên quan đến điện thoại, hãy tháo thẻ SIM của bạn và lắp vào một thiết bị khác. Nếu mạng hoạt động tốt hơn, điện thoại của bạn có thể là nguyên nhân. Để khắc phục, hãy thử khởi động lại thiết bị, cập nhật phần mềm, đặt lại cài đặt mạng, tắt điểm phát sóng và đóng các ứng dụng chạy nền. Khi vấn đề cơ bản được khắc phục, tốc độ kết nối của bạn sẽ cải thiện.
Nếu bạn nghi ngờ nhà mạng cố tình làm chậm kết nối của mình (mặc dù rất khó để chắc chắn hoặc chứng minh điều đó), hãy liên hệ với nhà mạng để thảo luận về những lo ngại của bạn. Mặc dù các bước được gợi ý có thể giúp giảm bóp băng thông, nhưng việc chuyển sang nhà mạng khác có thể là giải pháp tốt nhất về lâu dài nếu vấn đề tiếp tục kéo dài. Trước khi chuyển đổi, hãy nghiên cứu kỹ lưỡng các tính năng và vùng phủ sóng của nhà mạng mới cũng như bất kỳ hạn chế tiềm ẩn nào mà họ có thể có. Điều này sẽ giúp bạn tránh gặp lại các vấn đề tương tự.
