Trong kỷ nguyên số, việc chụp ảnh màn hình (screenshot) đã trở thành một thao tác tiện lợi và quen thuộc hàng ngày. Từ việc lưu lại một công thức nấu ăn, một tin nhắn quan trọng, cho đến một thông báo khẩn cấp, ảnh chụp màn hình dường như chỉ là những file tạm thời. Tuy nhiên, trên thực tế, rất nhiều người trong chúng ta hiếm khi xóa chúng đi. Nguy cơ tiềm ẩn là một số trong những bức ảnh tưởng chừng vô hại này có thể trở thành “mỏ vàng” cho tin tặc, kẻ trộm danh tính hoặc thậm chí là những người tò mò quá mức. Đã đến lúc dành một chút thời gian lướt qua thư viện ảnh của bạn để xem liệu có bất kỳ ảnh chụp màn hình nguy hiểm nào dưới đây đang tồn tại không – và nếu có, hãy sao lưu chúng vào nơi an toàn hơn rồi xóa khỏi thiết bị của bạn ngay lập tức. Đây là một bước quan trọng để bảo vệ dữ liệu cá nhân và tăng cường an ninh mạng cho thiết bị di động của bạn.
1. Số Dư Tài Khoản Ngân Hàng
Việc chụp ảnh màn hình số dư tài khoản ngân hàng của bạn thoạt nghe có vẻ vô hại, có thể bạn chỉ muốn theo dõi tiến độ tiết kiệm hoặc xác nhận một giao dịch chuyển khoản. Nhưng những con số tưởng chừng như đơn giản đó có thể trở nên cực kỳ nguy hiểm nếu rơi vào tay kẻ xấu. Ảnh chụp màn hình ứng dụng ngân hàng thường chứa nhiều hơn chỉ số dư hiện tại. Bạn có thể vô tình ghi lại một phần số tài khoản, các giao dịch gần đây, hoặc thậm chí là logo ngân hàng và giao diện ứng dụng.
Người dùng đang xem số dư tài khoản ngân hàng trên ứng dụng di động, minh họa nguy cơ rò rỉ thông tin cá nhân từ ảnh chụp màn hình nhạy cảm
Nếu điện thoại của bạn bị mất hoặc bị tấn công, kẻ gian có thể dễ dàng ghép nối các mảnh thông tin để biết được bạn giao dịch với ngân hàng nào, số tiền bạn có và cách bạn chi tiêu. Với loại thông tin này, tội phạm mạng có thể tạo ra các tin nhắn lừa đảo (phishing) vô cùng thuyết phục, mạo danh ngân hàng của bạn, hoặc thậm chí sử dụng nó như một phần của kế hoạch trộm cắp danh tính lớn hơn. Thay vì lưu trữ những ảnh chụp màn hình này trong thư viện của bạn, hãy cố gắng sử dụng các công cụ tích hợp sẵn của ngân hàng để xuất báo cáo hoặc lịch sử giao dịch một cách an toàn. Nếu bạn thực sự cần chụp ảnh màn hình, hãy cắt bỏ các thông tin cá nhân nhạy cảm và di chuyển chúng vào một thư mục bảo mật. Tốt hơn nữa, hãy xóa chúng ngay sau khi bạn đã hoàn tất mục đích sử dụng.
2. Mật Khẩu và Thông Tin Đăng Nhập
Có thể bạn vừa thiết lập một mạng Wi-Fi mới và đã nhanh chóng chụp ảnh màn hình mật khẩu để dễ nhớ. Hoặc bạn chụp một bức ảnh về kho lưu trữ mật khẩu của trình quản lý mật khẩu như một tham chiếu nhanh. Hay đơn giản là bạn chụp mã xác thực hai yếu tố (2FA) trước khi chuyển đổi thiết bị. Dù lý do là gì, việc lưu trữ mật khẩu hoặc thông tin đăng nhập của bạn trong thư viện ảnh là một việc làm vô cùng nguy hiểm.
Giao diện trình quản lý mật khẩu 1Password, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc không lưu ảnh chụp màn hình mật khẩu để bảo vệ thông tin đăng nhập
Không giống như một trình quản lý mật khẩu chuyên dụng, thư viện ảnh của bạn không được mã hóa và nhiều khả năng, một loạt các ứng dụng đã có quyền truy cập vào đó. Chỉ cần một lỗ hổng ứng dụng, một vụ xâm nhập điện toán đám mây, hoặc một người tò mò có quyền truy cập vào điện thoại đã mở khóa là có thể làm lộ nhiều tài khoản của bạn. Luôn ưu tiên sử dụng trình quản lý mật khẩu có mã hóa và bảo mật mạnh mẽ để lưu trữ các thông tin nhạy cảm này.
3. Giấy Tờ Tùy Thân và Tài Liệu Du Lịch
Nếu bạn đã từng đi du lịch và muốn có một bản sao dự phòng của hộ chiếu, thị thực hoặc bằng lái xe, bạn có thể đã chụp ảnh màn hình để tiện lợi. Mặc dù điều đó dễ hiểu, nhưng nó không hoàn toàn an toàn. Những tài liệu này chứa dữ liệu cá nhân nhạy cảm: họ tên đầy đủ, ngày sinh, quốc tịch, số tài liệu, và đôi khi cả chữ ký hoặc ảnh của bạn.
Hộ chiếu và thẻ lên máy bay, minh họa rủi ro khi lưu trữ ảnh chụp màn hình giấy tờ tùy thân và tài liệu du lịch trên điện thoại
Nếu tin tặc truy cập được vào thư viện ảnh của bạn, chúng có thể dễ dàng lấy được hồ sơ danh tính đầy đủ, chứ không chỉ đơn thuần là một bức ảnh. Điều đáng chú ý là các ảnh chụp màn hình liên quan đến du lịch như thẻ lên máy bay thường bao gồm mã QR hoặc mã vạch có thể được quét để tiết lộ thông tin chi tiết về đặt chỗ, số thẻ khách hàng thường xuyên và các thông tin du lịch khác. Trong một số trường hợp, dữ liệu này thậm chí có thể được sử dụng để sửa đổi hoặc hủy đặt chỗ của bạn. Tốt hơn hết, bạn nên lưu trữ những loại hình ảnh này trong ví kỹ thuật số có mã hóa hoặc một thư mục bảo mật yêu cầu mật khẩu hoặc vân tay để truy cập. Và hãy luôn nhớ xóa những hình ảnh đó sau chuyến đi hoặc khi tài liệu không còn cần thiết.
4. Cuộc Trò Chuyện Riêng Tư
Việc lưu các ảnh chụp màn hình tin nhắn, tin nhắn trực tiếp (DM) hoặc email có thể trở thành bản năng thứ hai, nhưng vấn đề là chúng thường đi kèm với nhiều thông tin riêng tư khác. Bạn có thể vô tình lấy số điện thoại, tên người dùng hoặc email của ai đó mà không hề nhận ra. Cuộc trò chuyện cũng có thể đi sâu vào các lĩnh vực riêng tư, như những câu chuyện cá nhân, những câu chuyện cười nội bộ hoặc những thông tin công việc mà đáng lẽ không nên bị lộ ra ngoài.
Bây giờ, hãy thử hình dung ai đó vô tình lướt qua thư viện ảnh của bạn, hoặc tệ hơn, tài khoản đám mây của bạn bị xâm phạm và kẻ xấu truy cập được vào những cuộc trò chuyện riêng tư đó. Bạn sẽ đồng ý rằng điều đó không hề lý tưởng. Bạn cũng nên biết rằng ảnh chụp màn hình có thể dễ dàng bị lấy ra khỏi ngữ cảnh, bị hiểu sai, hoặc bị sử dụng cho các mục đích tống tiền hay lừa đảo nhắm vào bạn hoặc người mà bạn đang trò chuyện. Nếu bạn thực sự cần lưu một ảnh chụp màn hình tin nhắn, hãy tự làm cho mình (và người khác) một ân huệ bằng cách sao chép và dán chỉ phần quan trọng vào một ứng dụng ghi chú bảo mật hoặc loại bỏ các thông tin nhận dạng và di chuyển nó đến một nơi an toàn hơn.
5. Hồ Sơ Y Tế hoặc Kết Quả Xét Nghiệm
Thông tin sức khỏe là thông tin mang tính cá nhân sâu sắc và không nên được xử lý một cách tùy tiện, đặc biệt là khi nó ở dạng ảnh chụp màn hình. Bạn có thể đã lưu một đơn thuốc, kết quả xét nghiệm hoặc thậm chí là một hóa đơn bệnh viện, nhưng vấn đề là hồ sơ y tế tiết lộ rất nhiều điều. Nó có thể bị vũ khí hóa theo những cách mà bạn không ngờ tới.
Ngoài những lo ngại về quyền riêng tư, ảnh chụp màn hình y tế có thể tiết lộ tên, ngày tháng, thông tin bác sĩ, chi tiết bảo hiểm và tình trạng sức khỏe, có khả năng giúp tội phạm mạng có lợi thế. Nếu bị chia sẻ, điều này có thể khiến bạn trở thành mục tiêu của các vụ lừa đảo, tống tiền, phân biệt đối xử hoặc đơn giản là gây bối rối. Nếu bạn cần truy cập thông tin sức khỏe của mình khi đang di chuyển, an toàn hơn là sử dụng ứng dụng chính thức của nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn, ứng dụng này có khả năng có các biện pháp bảo vệ quyền riêng tư tích hợp sẵn.
6. Xác Nhận Mua Sắm hoặc Vé Điện Tử
Ảnh chụp màn hình các xác nhận đặt hàng, vé sự kiện hoặc biên lai mua hàng cũng thường chứa đầy đủ các chi tiết mà tội phạm có thể sử dụng theo những cách độc hại. Mã QR và mã vạch trong vé điện tử đặc biệt rủi ro. Nếu ai đó truy cập được vào hình ảnh đó, họ có thể quét mã và sử dụng nó trước khi bạn làm. Họ thậm chí có thể bán lại ảnh chụp màn hình vé điện tử trực tuyến trước khi bạn, chủ sở hữu ban đầu, nhận ra điều gì đã xảy ra.
Xác nhận đặt hàng Tesla Cybertruck, cảnh báo về dữ liệu nhạy cảm trong ảnh chụp màn hình hóa đơn điện tử và vé sự kiện
Vì vậy, đối với các sự kiện và đặt chỗ, việc in một bản cứng và cất nó vào túi hoặc ví của bạn thường thông minh hơn, đặc biệt nếu bạn đang đến một nơi có dịch vụ di động chập chờn. Bạn cũng có thể thêm vé vào ứng dụng ví chính thức của điện thoại (như Apple Wallet hoặc Google Wallet), ứng dụng này bảo vệ chúng sau màn hình khóa và cài đặt bảo mật của thiết bị. Đối với biên lai mua sắm hoặc xác nhận trực tuyến, hãy cân nhắc chuyển tiếp email cho chính bạn với một dòng tiêu đề tùy chỉnh không gây chú ý và sau đó cất chúng vào một thư mục được chỉ định trong hộp thư đến của bạn. Bằng cách đó, chúng dễ tìm khi bạn cần và không nằm phơi bày trong thư viện ảnh của bạn để bất kỳ ứng dụng tò mò nào cũng có thể xem trộm.
7. Tài Liệu Công Việc
Các ảnh chụp màn hình liên quan đến công việc có thể làm lộ thông tin nhạy cảm của công ty, chi tiết dự án hoặc dữ liệu khách hàng. Ngay cả những nội dung có vẻ nhàm chán cũng có thể hiển thị tên, cổng đăng nhập hoặc các sáng kiến chưa được công bố có thể vi phạm các thỏa thuận không tiết lộ (NDA) hoặc chính sách bảo vệ dữ liệu. Điều này không chỉ có thể khiến bạn gặp rắc rối với nhà tuyển dụng, mà nếu điện thoại của bạn bị xâm phạm, vi phạm bảo mật có thể mở rộng ra ngoài dữ liệu cá nhân của bạn. Luôn luôn cẩn trọng với các tài liệu công việc và tuân thủ các quy định bảo mật của công ty.
Ảnh chụp màn hình vô cùng tiện lợi, nhưng đi kèm với sự tiện lợi đó là trách nhiệm. Nếu bạn không muốn thứ gì đó được hiển thị trên máy chiếu trong một căn phòng đông người, có lẽ nó không thuộc về thư viện ảnh của bạn. Hãy đặt lịch nhắc nhở hàng tháng để dọn dẹp thư mục ảnh chụp màn hình của bạn và cân nhắc sử dụng bộ nhớ an toàn cho bất kỳ thứ gì dù chỉ là hơi nhạy cảm. Việc chủ động quản lý và bảo vệ dữ liệu cá nhân trên điện thoại là bước quan trọng để tránh những rủi ro không đáng có trong thế giới công nghệ hiện đại.
