Keylogger là một loại phần mềm gián điệp nguy hiểm, không gây ra sự phá hoại rõ ràng trên hệ thống của bạn. Thay vào đó, nó hoạt động âm thầm, bí mật ghi lại mọi thao tác bàn phím và theo dõi các hoạt động của bạn. Keylogger có khả năng đánh cắp tên tài khoản, mật khẩu, và thông tin ngân hàng mà không hề hiển thị bất kỳ cảnh báo nào, đó là lý do tại sao việc kiểm tra định kỳ máy tính để phát hiện loại malware độc hại này là cực kỳ quan trọng đối với bất kỳ người dùng nào muốn bảo vệ dữ liệu cá nhân của mình.
1. Kiểm Tra Phần Mềm Lạ Trong Quản Lý Tác Vụ (Task Manager) Hoặc Giám Sát Hoạt Động (Activity Monitor)
Nếu bạn nghi ngờ một keylogger đã được cài đặt trên máy tính, bước đầu tiên là kiểm tra Windows Task Manager (trên Windows) hoặc Activity Monitor (trên macOS) và tìm kiếm bất kỳ chương trình nào không quen thuộc đang chạy ẩn.
Khi phát hiện một ứng dụng lạ, hãy tìm kiếm thông tin về nó trên Google để xác định loại ứng dụng đó. Một số keylogger phổ biến thường ẩn mình dưới các tên như Spyera, HoverWatch, TiSPY, iKeyMonitor và XNSPY. Tuy nhiên, bạn khó có thể thấy trực tiếp các tên “Spyera” hay “XNSPY” trong Task Manager hoặc Activity Monitor. Các ứng dụng này thường ngụy trang bằng các tên tiến trình hệ thống chung chung hoặc giả mạo để tránh bị phát hiện. Nếu bạn thấy bất kỳ tiến trình nào không quen thuộc, đặc biệt là tiến trình đang sử dụng nhiều bộ nhớ hoặc CPU, đó là dấu hiệu đáng để điều tra.
Nếu bạn phát hiện bất kỳ ứng dụng nào trong số này đang chạy trên PC của mình, rất có thể một keylogger đã được cài đặt và đang giám sát từng phím gõ. Bạn có thể tạm thời vô hiệu hóa nó bằng cách nhấp chuột phải vào ứng dụng đáng ngờ và chọn End task (Kết thúc tác vụ).
Tuy nhiên, hành động này chỉ tắt ứng dụng trong phiên hiện tại và nó có thể sẽ chạy lại khi bạn khởi động lại máy tính. Vì vậy, bạn nên chuyển đến Task Manager > Startup apps (Ứng dụng khởi động) và tìm ứng dụng đó trong danh sách. Khi đã thấy, nhấp chuột phải vào nó và chọn Disable (Vô hiệu hóa). Đối với người dùng macOS, bạn có thể thực hiện tương tự bằng cách chọn ứng dụng đáng ngờ và nhấp vào Force Quit (Buộc thoát). Sau đó, bạn cũng nên xóa nó khỏi các ứng dụng khởi động của Mac để ngăn chặn nó tự bật mỗi khi khởi động lại máy tính.
2. Gỡ Bỏ Ứng Dụng Không Mong Muốn Khỏi PC Của Bạn
Gỡ cài đặt ứng dụng trên Windows 11
Các bước trên chỉ giúp bạn ngừng keylogger hoạt động, nhưng nó vẫn còn được cài đặt trên hệ thống. Để loại bỏ hoàn toàn keylogger, trên Windows, hãy vào Settings > Apps > Installed apps (Cài đặt > Ứng dụng > Ứng dụng đã cài đặt) và tìm kiếm chương trình bạn vừa vô hiệu hóa. Khi tìm thấy, nhấp vào biểu tượng ba chấm bên cạnh ứng dụng và chọn Uninstall (Gỡ cài đặt).
Thực hiện theo các hướng dẫn tương ứng để gỡ bỏ ứng dụng. Sau khi gỡ thành công, hãy khởi động lại máy tính để đảm bảo nó đã được loại bỏ hoàn toàn. Bạn cũng nên xem xét lại tất cả các ứng dụng khác đã cài đặt trên hệ thống để đảm bảo không bỏ sót bất kỳ phần mềm độc hại không mong muốn nào đang ẩn mình trong hệ thống của bạn.
Tương tự, nếu bạn đang sử dụng macOS, bạn cũng nên thực hiện các bước tương tự. Có nhiều cách để gỡ cài đặt ứng dụng trên macOS. Bằng cách làm theo một trong các phương pháp này, bạn có thể loại bỏ bất kỳ keylogger nào mà bạn nghi ngờ đã được cài đặt trên máy tính của mình.
3. Sử Dụng Phần Mềm Diệt Virus Để Quét Malware
Microsoft Defender trên Windows 11
Đáng tiếc là việc gỡ cài đặt chương trình đáng ngờ không có nghĩa là máy tính của bạn sẽ không bị nhiễm lại hoặc bạn đã loại bỏ hoàn toàn phần mềm độc hại keylogger. Đó là lý do tại sao bạn nên cài đặt một phần mềm diệt virus hoặc bộ phần mềm bảo mật toàn diện để bảo vệ PC của mình chống lại chúng, bao gồm cả keylogger.
Microsoft Defender là lựa chọn tuyệt vời cho hầu hết người dùng. Tuy nhiên, nếu bạn muốn kiểm tra kỹ Defender và có thêm một ý kiến thứ hai, có nhiều trang web quét virus trực tuyến miễn phí đáng tin cậy. Bạn cũng có thể cân nhắc tải xuống và cài đặt Malwarebytes, đây là một công cụ quét malware hữu ích và mạnh mẽ khác.
Tóm lại, bạn cần quét hệ thống của mình để tìm malware và loại bỏ bất kỳ mục nguy hiểm nào mà phần mềm diệt virus của bạn gắn cờ. Hãy gỡ bỏ malware bằng phần mềm diệt virus, sau đó khởi động lại hệ thống và chạy quét lại để xem liệu nó có phát hiện thêm điều gì khác không. Nếu phần mềm diệt virus của bạn vẫn tiếp tục gắn cờ cùng một malware, có thể bạn đang đối mặt với phần mềm độc hại dai dẳng và khó loại bỏ hơn. Trong trường hợp đó, bạn có thể cần tìm kiếm sự giúp đỡ chuyên nghiệp (hoặc thử “giải pháp hạt nhân” ở cuối bài viết này!).
4. Tìm Kiếm Phần Cứng Lạ
Mặc dù hầu hết mọi người thường nghĩ về malware dưới dạng phần mềm được cài đặt trên máy tính, nhưng một số keylogger lại chặn tín hiệu giữa bàn phím và PC của bạn. Điều này có thể xảy ra thông qua một bộ chuyển đổi (adapter) được gắn giữa bàn phím và CPU, hoặc cũng có thể là qua một cáp USB giả mạo.
Để tự bảo vệ mình, bạn cần định kỳ kiểm tra các cổng máy tính để xem có bộ chuyển đổi không quen thuộc nào được gắn vào chúng không. Bạn cũng nên cảnh giác với các loại cáp giả, vì một số cáp USB có thể chứa phần cứng độc hại.
Điều này đặc biệt đúng nếu máy tính của bạn được đặt ở một nơi công cộng, như văn phòng mở. Ngay cả khi PC của bạn được đặt trong một căn phòng khá an toàn hoặc tại nhà, việc kiểm tra thường xuyên vẫn là một hành động khôn ngoan để bảo vệ bản thân. Tuy nhiên, phần cứng độc hại không phải là phương pháp phổ biến để theo dõi thao tác bàn phím, vì hầu hết các phương pháp phần cứng thường được sử dụng để chống lại các nạn nhân cụ thể. Hầu hết mọi người nên cảnh giác hơn với phần mềm theo dõi thao tác bàn phím.
5. “Giải Pháp Hạt Nhân”: Đặt Lại PC Của Bạn
Đặt lại PC trên Windows 11
Nếu sau tất cả các bước này, bạn vẫn cảm thấy máy tính của mình đang bị nhắm mục tiêu, “giải pháp hạt nhân” là đặt lại PC của bạn về trạng thái ban đầu. Nếu bạn thực hiện điều này, hãy chọn tùy chọn Remove everything (Xóa mọi thứ) để đảm bảo không còn gì sót lại. Việc này có thể gây bất tiện vì mọi thứ sẽ bị xóa khỏi máy tính, nhưng ít nhất bạn được đảm bảo một khởi đầu hoàn toàn sạch sẽ với máy tính của mình. Nếu bạn sử dụng lưu trữ đám mây hoặc ổ cứng ngoài, bạn cũng nên kiểm tra các tệp đã lưu trữ để đảm bảo không có malware nào ẩn trong các kho lưu trữ của mình. Bạn cũng có thể cân nhắc cài đặt Windows sạch, tức là bạn sẽ xóa ổ đĩa và bắt đầu lại từ đầu.
Keylogger hoạt động rất lén lút nhưng không phải là không thể ngăn chặn. Bằng cách kết hợp sự cảnh giác với các lần quét định kỳ, thói quen duyệt web an toàn và kiểm tra phần cứng thường xuyên, bạn có thể đi trước một bước so với các mối đe dọa này. Khi có bất kỳ nghi ngờ nào, việc đặt lại hoàn toàn thiết bị sẽ mang lại cho bạn một khởi đầu sạch sẽ cần thiết để bảo vệ tối đa dữ liệu của mình. Hãy luôn chủ động trong việc bảo vệ thông tin cá nhân và đảm bảo an toàn cho máy tính của bạn.
