Ngày 10 tháng 6 năm 2025, nếu bạn đã cố gắng nhờ ChatGPT hỗ trợ bài tập về nhà, viết code, hay thậm chí chỉ lên kế hoạch tập luyện, có lẽ bạn đã đối mặt với một bức tường im lặng. Đây không phải lần đầu tiên điều này xảy ra, và chắc chắn sẽ không phải là lần cuối. Nhưng mỗi khi sự cố lặp lại, nó lại để lại tác động lớn hơn đến cuộc sống của chúng ta, phơi bày những lỗ hổng tiềm tàng của một thế giới đang ngày càng phụ thuộc vào trí tuệ nhân tạo.
Điều Gì Xảy Ra Khi ChatGPT Lại Ngừng Hoạt Động?
Dấu hiệu đầu tiên là khi tôi yêu cầu một lịch trình tập luyện và nhận lại một chuỗi ký tự vô nghĩa, sau đó là sự im lặng hoàn toàn. Tôi đã kiểm tra VPN và khởi động lại trình duyệt, nhưng một cái nhìn nhanh vào trang trạng thái chính thức của OpenAI đã nói lên tất cả: một biển cảnh báo đỏ rực.
Trang trạng thái chính thức của OpenAI hiển thị các thành phần bị ảnh hưởng bởi sự cố ngừng hoạt động của ChatGPT API
Thông báo chính thức cho biết họ đang “điều tra tỷ lệ lỗi tăng cao,” nhưng thực tế nó có nghĩa là một phần nền tảng của internet hiện đại đã tạm thời bị ngắt kết nối. Điều khiến sự cố ngừng hoạt động này trở nên nghiêm trọng là không chỉ trang web ChatGPT bị sập; đây là một lỗi API tổng thể.
Nếu bạn không phải là nhà phát triển, điều này nghe có vẻ như thuật ngữ kỹ thuật, nhưng nó tạo ra một sự khác biệt cốt lõi. Hầu hết các ứng dụng và tính năng AI bạn sử dụng hàng ngày không có “bộ não” riêng. Chúng được xây dựng dựa trên công nghệ từ các công ty lớn hơn, và OpenAI là một trong những bộ não lớn nhất hiện nay. Mọi dịch vụ phụ thuộc vào OpenAI, từ các công cụ tạo ảnh và trợ lý viết lách được hỗ trợ bởi AI, đến chatbot và công cụ phân tích dữ liệu, đều bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Ảnh Hưởng Cá Nhân và Sự Đình Trệ Trong Công Việc
Ở cấp độ cá nhân, hậu quả chủ yếu chỉ là sự bất tiện. Tôi đã lên kế hoạch cho một ván game Dungeons & Dragons (D&D) mà chúng tôi sử dụng ChatGPT làm Quản trò (Dungeon Master). Chắc là phải hủy bỏ rồi. Đây là một ví dụ nhỏ, nhẹ nhàng, nhưng nó cho thấy công nghệ này đã len lỏi sâu rộng vào cả những sở thích của chúng ta như thế nào.
Hình ảnh minh họa trò chơi nhập vai Dungeons & Dragons (D&D) được hỗ trợ bởi ChatGPT, thể hiện sự phụ thuộc cá nhân vào AI
Tuy nhiên, mức độ nghiêm trọng cao hơn nhiều so với một buổi tối chơi game bị hủy. Nếu bạn là một sinh viên sử dụng AI để lên ý tưởng cho bài luận, một lập trình viên dùng AI để gỡ lỗi code, một nhà tiếp thị dùng nó để viết nội dung quảng cáo, hay một blogger dùng nó để tạo ý tưởng bài viết, thì quy trình làm việc của bạn vừa bị dừng đột ngột.
Ở quy mô lớn hơn, những tác động còn nghiêm trọng hơn nhiều. Chúng ta đã chứng kiến một sự thúc đẩy mạnh mẽ, gần như điên cuồng, trong việc triển khai AI ở hầu hết mọi lĩnh vực. Điều gì xảy ra với công ty tiếp thị có quy trình tạo nội dung hoàn toàn tự động bởi AI?
Còn về công ty công nghệ pháp lý sử dụng AI để tóm tắt các án lệ thì sao? Trong bối cảnh chính phủ, điều gì sẽ xảy ra với các dịch vụ công hoặc quy trình hành chính nội bộ đã được “tối ưu hóa” bằng công nghệ này?
Sự Mong Manh Khi “Đặt Tất Cả Trứng Vào Một Giỏ AI”
Các nhà cung cấp máy chủ rất thích nói về “thời gian hoạt động 99%” (99% uptime). Nó giống như quảng cáo kem đánh răng tiêu diệt 99% vi khuẩn và được 9 trên 10 nha sĩ khuyên dùng. Nghe có vẻ ấn tượng, nhưng đó là một lời thừa nhận công khai rằng mọi thứ, không thể tránh khỏi, sẽ hỏng hóc.
Và điều đó thường ổn. Nếu một ứng dụng mạng xã hội nhỏ gặp sự cố vài giờ, đó chỉ là điều khó chịu. Nhưng khi một dịch vụ trung tâm như OpenAI sập, nó giống như mất điện cả một thành phố vậy.
Một khóa API của ChatGPT, như câu nói hiện nay, giờ đây có thể thực hiện công việc của hàng trăm nhân viên trong các tác vụ đơn điệu. Đây là một đề xuất mạnh mẽ cho bất kỳ tổ chức nào muốn tinh gọn hoạt động và cắt giảm chi phí.
Nhưng trên thực tế, nó tạo ra một hệ thống rất mong manh. Một điểm lỗi duy nhất, có thể là sự cố kỹ thuật, vi phạm bảo mật, hoặc thậm chí là vấn đề kết nối internet đơn giản tại một trung tâm dữ liệu quan trọng, có thể khiến toàn bộ tổ chức, thậm chí toàn bộ ngành công nghiệp, phải quỳ gối.
Cá Nhân Hóa AI Và Cái Giá Của Sự Tiện Lợi
Vài năm trước, nếu ChatGPT sập, bạn có thể dễ dàng chuyển sang một đối thủ cạnh tranh như Gemini hoặc Claude. Đó không phải là vấn đề lớn. Nhưng điều đó ngày càng khó thực hiện hơn. Tại sao? Bởi tính năng cá nhân hóa.
Giao diện ChatGPT đang lưu thông tin vào bộ nhớ trong một Project, minh họa tính năng cá nhân hóa dữ liệu người dùng
Phiên bản ChatGPT của tôi không giống với của bạn. Nó biết phong cách viết của tôi, ghi nhớ các cuộc trò chuyện trước đây của chúng tôi, và được tải với các hướng dẫn tùy chỉnh mà tôi đã cung cấp theo thời gian. Với các bản cập nhật bộ nhớ mới nhất, ChatGPT ghi nhớ gần như mọi thứ về bạn. Để thực sự hữu ích, một AI cần được đào tạo dựa trên dữ liệu cá nhân của chính bạn.
Quá trình này chính là thứ khóa bạn lại. Chuyển sang một AI khác có nghĩa là bắt đầu lại từ đầu và mất đi tất cả ngữ cảnh quý giá giúp công cụ này trở thành một trợ lý thực sự. Chúng ta đã tự xây dựng mình vào những “khu vườn có tường bao quanh” này, và bây giờ chúng ta bị mắc kẹt chờ đợi người làm vườn sửa chữa hệ thống cấp nước.
Hiệu Ứng “Lột Mặt Nạ” Khi AI Sập
Có một khía cạnh tích cực đáng kinh ngạc từ một sự kiện như thế này mà đôi khi tôi ước nó kéo dài hơn: Một sự cố ngừng hoạt động của AI giống như một liều thuốc sự thật không tự nguyện.
Người nghệ sĩ đã xây dựng danh tiếng dựa trên phong cách “độc đáo” của họ trong khi bí mật dựa vào AI tạo sinh sẽ đột nhiên im lặng. Trang trại nội dung giả mạo hãng tin tức hợp pháp sẽ thấy lịch xuất bản của họ bốc hơi. Các deadline sẽ bị bỏ lỡ, yêu cầu gia hạn sẽ được đưa ra, và nguồn “sáng tạo” thực sự của họ sẽ bị tiết lộ bởi sự vắng mặt của nó.
Điều này buộc chúng ta phải đặt ra một số câu hỏi khó chịu. Điều gì xảy ra nếu một bệnh viện đang sử dụng công cụ AI để giúp bác sĩ đọc kết quả quét bệnh nhân và công cụ đó đột nhiên ngoại tuyến? Các bác sĩ đã quen dựa dẫm vào AI để chẩn đoán thì sẽ làm được gì?
Chúng Ta Có Đang Đánh Mất Những Kỹ Năng Cơ Bản?
Điều này đưa chúng ta đến vấn đề lớn nhất, quan trọng nhất mà một sự cố ngừng hoạt động như thế này phơi bày: sự xói mòn dần dần của kỹ năng con người.
Hãy tưởng tượng bạn là một nhà quản lý. Bạn quyết định sa thải cây bút cao cấp đắt tiền của mình và thuê một sinh viên mới tốt nghiệp không thực sự giỏi viết, nhưng lại là một bậc thầy trong việc đưa ra prompt cho ChatGPT để đạt được kết quả tuyệt vời với chi phí chỉ bằng một phần nhỏ. Đó dường như là một động thái kinh doanh thông minh.
Nhưng khi ChatGPT “ngừng hoạt động,” bạn còn lại gì? Nhân viên cấp dưới của bạn hoàn toàn bất lực, và kiến thức chuyên môn bạn từng có trong nội bộ đã biến mất. Khả năng viết một thông cáo báo chí, giải quyết vấn đề hoặc tư duy phản biện mà không có AI dẫn dắt là một kỹ năng. Và giống như bất kỳ kỹ năng nào, nếu bạn không sử dụng nó, bạn sẽ mất nó. Chi phí thực sự của cuộc cách mạng AI có thể không phải là những công việc chúng ta mất, mà là những khả năng chúng ta tự nguyện từ bỏ.
Cập nhật: OpenAI đang khắc phục sự cố, và một số người dùng đã có thể truy cập lại. Nếu bạn vẫn gặp khó khăn khi truy cập ChatGPT, hãy thử kiểm tra lại sau vài giờ.
