ChatGPT, trợ lý AI thân cận của chúng ta, ngày càng trở nên tinh vi đến mức khó có thể phân biệt liệu một đoạn văn được viết bởi con người hay máy móc. Tuy nhiên, dù bề mặt có vẻ trau chuốt đến đâu, ChatGPT và các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) khác vẫn để lại những “dấu vân tay” đặc trưng trong văn phong của chúng. Với tư cách là chuyên gia tại thuthuatmobile.net, chúng tôi sẽ cùng bạn “khám phá” 5 dấu hiệu cốt lõi giúp bạn nhận biết liệu nội dung bạn đang đọc có phải do AI tạo ra hay không, từ đó nâng cao kỹ năng đánh giá thông tin trong kỷ nguyên số.
1. Từ Ngữ Thời Thượng (Buzzwords) Lặp Lại Quá Mức
Một số từ ngữ thoạt nghe có vẻ thông minh, nhưng ngay khi chúng xuất hiện trong mọi đoạn văn, chúng lại mất đi ý nghĩa. Có một “mùi vị” ngôn ngữ cụ thể chỉ ra rằng nó được viết bởi AI. Không phải vì các từ đó sai, mà vì không có con người thực sự nào nói như vậy, trừ khi họ đang cố gắng gây ấn tượng trong một buổi phỏng vấn marketing. Các từ như kho báu, bước ngoặt, tối ưu hóa, nâng cao, tinh gọn, mạnh mẽ, liền mạch, nâng tầm, đi sâu vào, bắt đầu cuộc hành trình, và tất nhiên, bất cứ điều gì diễn ra trong một lĩnh vực hay vương quốc…
Bạn sẽ nhận thấy những từ này xuất hiện liên tục trong các bài viết của AI. Điều này không có gì đáng ngạc nhiên: ChatGPT được huấn luyện từ dữ liệu trên internet, và internet thì tràn ngập các nội dung được sao chép và chỉnh sửa.
Vì vậy, bây giờ khi bạn đọc một câu như “Hãy đi sâu vào sự phức tạp của giải pháp liền mạch này sẽ nâng tầm quy trình làm việc của bạn”, nó không còn nghe chuyên nghiệp nữa; nó nghe giống AI. Một bài viết liên tục nói về việc “đi sâu vào sự phức tạp của” một điều gì đó hoặc coi mọi giải pháp là một “bước ngoặt” đều cho thấy nó chịu ảnh hưởng nặng nề từ AI.
2. Cấu Trúc Câu Hỏi Tu Từ (Rhetorical Fragments) Lạm Dụng
Các thủ pháp tu từ là tốt. Chúng được tạo ra để khơi gợi sự tò mò, tạo sự tương phản, hoặc mang lại cho người đọc một khoảnh khắc hồi hộp trước khi đi đến mấu chốt. Nhưng giống như bất cứ điều gì khác, chúng chỉ hiệu quả khi bạn thực sự có một “punchline” và không sử dụng chúng sau mỗi năm dòng.
AI dường như đặc biệt yêu thích các cấu trúc câu hỏi tu từ ngắn gọn này. Hãy xem các ví dụ dưới đây:
“Và điều tồi tệ hơn nữa? Nó đang làm cho con người trở nên lười biếng.”
“Vấn đề là gì? Microsoft không làm những gì nó phải làm.”
“Điều khác nữa? Toàn bộ mớ hỗn độn tương thích.”
“Và một điều nữa? AI đang ngày càng nghe giống mọi thứ khác trên internet.”
Ví dụ về ChatGPT lạm dụng cấu trúc câu hỏi tu từ trong văn viết
Đây là những đầu ra thực tế từ ChatGPT. Bạn sẽ nhận thấy cấu trúc luôn giống nhau. Một cách sửa nhanh là biến chúng thành các mệnh đề hoàn chỉnh bằng cách thay dấu hỏi bằng “là” hoặc “là rằng”. Bằng cách này, bạn có một câu mang ý nghĩa thực sự mà không gây gánh nặng cho người đọc.
- Điều tồi tệ hơn nữa là nó đang làm cho con người trở nên lười biếng.
- Vấn đề là Microsoft không làm những gì nó phải làm.
- Điều khác nữa là toàn bộ mớ hỗn độn tương thích.
- Một điều nữa là AI đang ngày càng nghe giống mọi thứ khác trên internet.
3. Lạm Dụng Bổ Ngữ Phân Từ (Participial Add-Ons)
Đây là một cấu trúc câu khác mà AI đặc biệt ưa thích. Một cụm từ bổ trợ bằng phân từ (participial add-on) xảy ra khi bạn mô tả một hành động, thêm dấu phẩy, và sau đó thêm một cụm từ thứ hai giải thích kết quả hoặc hiệu ứng.
ChatGPT sử dụng cấu trúc bổ ngữ phân từ để nối các ý trong câu
Mặc dù về mặt kỹ thuật không sai, nhưng cấu trúc này hiếm khi đọc hay. Bạn sẽ nhận ra nó ngay lập tức khi bắt đầu để ý. Nhiều người khác đã nhận ra điều này từ lâu, vì cấu trúc câu này là một trong những lý do chính khiến các công cụ kiểm tra AI có thể gắn cờ bài viết của bạn. Ví dụ trực tiếp từ ChatGPT khi chúng tôi hỏi nó về Excel:
“Trình hướng dẫn biểu đồ tạo các đường xu hướng, minh họa quỹ đạo tăng trưởng theo thời gian.”
“Công cụ lọc thu hẹp các bản ghi, tập trung vào các giao dịch ưu tiên trong vài giây.”
“Macro VBA tự động hóa các tác vụ lặp lại, tăng hiệu quả trên các tập dữ liệu lớn.”
“Bảng Pivot nhóm các mục theo danh mục, tiết lộ các mô hình chi tiêu trong nháy mắt.”
Trong hầu hết các ví dụ này, phần thứ hai không thêm bất cứ điều gì mà không thể được viết rõ ràng hơn chỉ bằng chữ “và”. Về cơ bản, AI đang ép hai ý tưởng lại với nhau thay vì để mỗi ý tưởng tự đứng vững hoặc chảy tự nhiên với một từ nối rõ ràng.
Những câu này có thể được trau chuốt hơn bằng cách chọn một động từ chính mạnh hơn, tách ý thành hai câu, hoặc đơn giản là thay thế dấu phẩy và phân từ bằng chữ “và”. Lấy ví dụ về công cụ lọc:
| Gốc | Tốt hơn |
|---|---|
| Công cụ lọc thu hẹp các bản ghi, tập trung vào các giao dịch ưu tiên trong vài giây. | Công cụ lọc thu hẹp các bản ghi và làm nổi bật các giao dịch ưu tiên trong vài giây. |
4. Cách Diễn Đạt Tương Phản (Contrastive Redefinitions) Lặp Lại
Đây là một thủ thuật viết khác lẽ ra phải tạo ra sự mạnh mẽ nhưng lại bị AI làm cho méo mó hoàn toàn. Các nhà văn thường sử dụng cấu trúc hai phần để tăng kịch tính: đầu tiên họ bác bỏ một điều gì đó là bình thường, sau đó họ tuyên bố nó là phi thường.
Cấu trúc chung là “Đây không chỉ là X. Mà là Y.” Sử dụng một cách tiết kiệm, nó sẽ hiệu quả. Nhưng ChatGPT dường như không hiểu ý nghĩa của từ “tiết kiệm”.
Một số ví dụ từ một phiên làm việc với ChatGPT:
“Đây không phải là sự tiến hóa tuyến tính—mà là sự phân nhánh.”
“Adriana không phải là tổng hợp của nguồn gốc của cô ấy—cô ấy là một cái gì đó mới, được rèn luyện trong mâu thuẫn.”
“Sự pha trộn không phải là sự pha loãng. Đó là sự biến đổi.”
“Đây không chỉ là một con đường sự nghiệp—mà là một quỹ đạo biến đổi.”
“Con đường của bạn không chỉ là về logistics. Nó là về bản thể học.”
“Sao lưu dữ liệu Gmail của bạn không chỉ thông minh—mà là thiết yếu.”
Sáu trong số này đến từ cùng một cuộc trò chuyện với ChatGPT! Thật đáng tiếc, vì cấu trúc này bản thân nó rất vững chắc. Tuy nhiên, mục đích của cấu trúc này là tạo ra sự căng thẳng và giải quyết. Khi mọi thứ đều được định nghĩa lại thành một cái gì đó thơ mộng hơn hoặc “sâu sắc hơn”, nó sẽ mất đi ý nghĩa.
Ví dụ ChatGPT lạm dụng cách diễn đạt tương phản 'không chỉ là X mà còn là Y'
Khi bạn thấy một bài viết liên tục khẳng định “đây không chỉ là một điều—mà thực sự là một bước đột phá vũ trụ, định nghĩa lại linh hồn, siêu hình”, hãy dừng lại và tự hỏi: nó có thực sự mang lại cảm giác đó không? Nếu không, thì rất có thể nó được viết bởi AI.
5. Dấu Gạch Ngang (Em Dash Splices) Vô Tội Vạ
Dấu gạch ngang (em dash) là một công cụ tuyệt vời. Chúng linh hoạt, phong cách và có thể làm cho một câu trở nên năng động. Nhưng ChatGPT thực sự “điên cuồng” với chúng. Hãy yêu cầu nó viết một cái gì đó đơn giản như một bài đăng blog về việc lên kế hoạch cho một chuyến đi cuối tuần, và đột nhiên cứ mỗi ba câu lại vướng phải dấu gạch ngang:
ChatGPT sử dụng dấu gạch ngang quá mức trong một đoạn văn bản
Hãy nhìn xem! Không chỉ là có quá nhiều dấu gạch ngang; mà còn là hầu hết chúng đều không có ý nghĩa. Mỗi lần ngắt, mỗi lần chuyển, mỗi suy nghĩ bổ sung đều có dấu gạch ngang riêng. Nó có thể tạo cảm giác thú vị trong vài dòng đầu tiên, nhưng rất nhanh chóng nó trở nên chóng mặt. Nhiều đoạn ngắt đó sẽ hiệu quả hơn nếu dùng dấu phẩy, và một số có thể đứng độc lập như những câu riêng.
Sức mạnh của dấu gạch ngang nằm ở sự khan hiếm của nó, và khi bị lạm dụng, nó trở nên vô nghĩa. Vì vậy, khi bạn nhận được một bài viết đầy rẫy dấu gạch ngang từ một người chưa bao giờ sử dụng chúng, bạn có thể cá rằng họ không phải là người viết nó. ChatGPT đã làm điều đó.
Tất nhiên, tất cả những đặc điểm văn phong này cũng tồn tại trong văn viết của con người. Không có dấu hiệu nào trong số chúng tự nó chứng minh rằng một văn bản được tạo bởi AI. Nhưng khi bạn phát hiện chúng được sử dụng một cách kỳ lạ, quá mức, hoặc một vài trong số những “lá cờ đỏ” này xuất hiện cùng nhau, đó chính là tín hiệu để bạn phải đặt một dấu hỏi lớn về nguồn gốc nội dung. Hãy luôn tỉnh táo và đánh giá kỹ lưỡng để phân biệt được nội dung chất lượng cao do con người tạo ra và những văn bản được sinh ra từ AI.
Thuthuatmobile.net hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn nâng cao khả năng nhận diện nội dung trong bối cảnh công nghệ AI đang phát triển mạnh mẽ. Bạn có nhận ra những dấu hiệu nào khác từ văn phong của AI không? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn trong phần bình luận bên dưới nhé!
