Trong suốt thời gian dài, tôi đã tin dùng Notion để tổ chức các ghi chú, quản lý dự án và lưu trữ nhiều thông tin quan trọng khác. Tuy nhiên, khi tôi ngày càng đẩy giới hạn của nó, Notion bắt đầu trở nên lộn xộn và chậm chạp. Sau nhiều cân nhắc, tôi đã quyết định chuyển sang Obsidian vào năm ngoái, và tôi thực sự yêu thích nó.
1. Truy Cập Ngoại Tuyến Toàn Diện
Notion là một ứng dụng ghi chú hoàn toàn dựa trên đám mây, có nghĩa là tất cả các ghi chú của bạn được lưu trữ trên máy chủ của họ. Mặc dù cách tiếp cận này cho phép bạn đăng nhập vào tài khoản Notion trên mọi thiết bị và dễ dàng truy cập tất cả các ghi chú, nhưng nó phải đánh đổi bằng khả năng truy cập ngoại tuyến. Vì các ghi chú của bạn nằm trực tuyến trên máy chủ của Notion, bạn luôn cần kết nối internet để truy cập hoặc chỉnh sửa chúng.
Bạn có thể sử dụng Notion ở chế độ ngoại tuyến ở một mức độ nào đó bằng cách mở ghi chú cần truy cập khi đang có mạng và để ứng dụng hoặc tab trình duyệt mở trong nền. Tuy nhiên, điều này gây ra một vài vấn đề. Thứ nhất, bạn chỉ có thể truy cập một ghi chú duy nhất. Thứ hai, có nguy cơ mất các thay đổi chưa được đồng bộ, dù là do kết nối internet không ổn định hay do bạn vô tình đóng ứng dụng hoặc tab trình duyệt.
Người dùng đang sử dụng Notion trên MacBook mà không có kết nối internet, màn hình hiển thị thông báo lỗi kết nối.
Mặt khác, Obsidian áp dụng phương pháp “ưu tiên cục bộ” (local-first), theo đó nó lưu trữ tất cả các ghi chú trong kho dữ liệu (vault) của bạn trực tiếp trên thiết bị theo mặc định. Sau đó, bạn cần thiết lập đồng bộ hóa để đảm bảo các ghi chú của mình có sẵn trên tất cả các thiết bị và có thể được truy cập hoặc chỉnh sửa mà không bị gián đoạn. Tôi thích cách tiếp cận này hơn vì nó cho phép tôi truy cập các ghi chú hiện có và tạo ghi chú mới ngay cả khi tôi đang đi du lịch hoặc ở một nơi có internet không đáng tin cậy.
2. Quyền Sở Hữu Dữ Liệu và Quyền Riêng Tư Vượt Trội
Vì kho dữ liệu Obsidian của bạn chủ yếu nằm trên bộ nhớ cục bộ của thiết bị, bạn có toàn quyền kiểm soát ai có thể truy cập ghi chú của mình. Điều này khá yên tâm đối với một người như tôi, người có một vài ghi chú chứa thông tin cá nhân trong kho dữ liệu của mình, vì tôi có thể yên tâm rằng dữ liệu của mình sẽ không tự động tải lên các máy chủ bên ngoài trừ khi tôi tự thiết lập.
Nói về điều đó, bạn phải đưa ghi chú của mình lên mạng nếu muốn chúng có thể truy cập được trên tất cả các thiết bị của mình. Có một vài cách để làm điều này. Phương pháp dễ nhất là đăng ký Obsidian Sync, một dịch vụ trả phí tự động đồng bộ hóa ghi chú giữa kho dữ liệu của bạn và máy chủ của Obsidian. Ngoài ra, nếu bạn muốn một giải pháp miễn phí, bạn có thể đặt kho dữ liệu Obsidian của mình vào một thư mục trên dịch vụ đám mây của bên thứ ba như Dropbox hoặc Google Drive và đồng bộ hóa nó. Hoặc bạn có thể tự lưu trữ (self-host) trên máy chủ của riêng mình để kiểm soát nhiều hơn.
Màn hình cài đặt plugin Remotely Save trong Obsidian trên máy Mac, hiển thị các tùy chọn đồng bộ dữ liệu.
Trước đây, tôi đã dựa vào Dropbox và plugin Remotely Save để giữ ghi chú Obsidian của mình được đồng bộ hóa trong thời gian dài nhất. Nhưng gần đây tôi đã thiết lập một máy chủ gia đình để tự lưu trữ một loạt các thứ, và giờ đây tôi cũng sử dụng nó để lưu trữ ghi chú Obsidian của mình. Cách tiếp cận này giúp tôi sở hữu hoàn toàn ghi chú của mình, mang lại quyền riêng tư tốt hơn và sự tự tin khi lưu trữ thông tin cá nhân trong kho dữ liệu Obsidian một cách an toàn.
3. Hiệu Năng Vượt Trội và Phản Hồi Tức Thì
Một nhược điểm đáng chú ý khác của việc không có chế độ ngoại tuyến đầy đủ là hiệu suất giảm. Bởi vì Notion lưu trữ ghi chú của bạn trên máy chủ của nó, bạn cần một kết nối internet ổn định để truy cập và chỉnh sửa chúng.
Tuy nhiên, có những lúc bạn có thể có kết nối chậm hoặc không ổn định. Khi điều này xảy ra, việc tải các trang — đặc biệt là các trang phức tạp (với nhiều yếu tố) hoặc các trang có cơ sở dữ liệu lớn — có thể mất thêm vài giây, dẫn đến trải nghiệm kém phản hồi hơn.
Tuy nhiên, điều này không xảy ra với Obsidian. Cách tiếp cận ưu tiên ngoại tuyến của nó cho phép bạn truy cập ghi chú ngay lập tức ngay khi bạn mở ứng dụng, bất kể kết nối internet của bạn tốt hay xấu. Điều này có nghĩa là thời gian chờ đợi ít hơn và điều hướng giữa các ghi chú nhanh hơn, điều này làm cho nó trở nên lý tưởng cho những người coi trọng tốc độ và quy trình làm việc không bị gián đoạn.
Bảng dữ liệu được hiển thị trong một ghi chú Obsidian trên máy Mac, thể hiện khả năng trình bày thông tin chi tiết.
Bên cạnh đó, một điều khác có lợi cho Obsidian là nó có các ứng dụng cực kỳ phản hồi nhanh trên tất cả các nền tảng. Chắc chắn, nhiều người sẽ thấy giao diện của ứng dụng kém hiện đại hơn Notion, nhưng tôi không ngại đánh đổi điều đó để có hiệu suất tốt hơn.
4. Hỗ Trợ Markdown Toàn Diện
Như đã đề cập, Obsidian lưu trữ ghi chú của bạn dưới dạng tệp Markdown (.md) để tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển và truy cập trên các ứng dụng hoặc công cụ ghi chú khác hỗ trợ Markdown. Nhưng đó không phải là tất cả: việc hỗ trợ Markdown đầy đủ có nghĩa là bạn có thể định dạng và tạo kiểu ghi chú nhanh chóng và hiệu quả hơn nhiều.
Tôi thấy điều này thực sự hữu ích khi tôi làm việc với các ghi chú dài hoặc có cấu trúc, vì nó hợp lý hóa quá trình ghi chú và chỉnh sửa, giúp tôi không phải mất công áp dụng định dạng cho từng yếu tố riêng biệt. Bắt đầu với Markdown có thể cảm thấy thách thức, đặc biệt nếu đây là lần đầu tiên bạn sử dụng. Nhưng một khi bạn đã quen, sẽ không có đường quay lại.
Một ghi chú được viết bằng định dạng Markdown trong ứng dụng Obsidian trên máy Mac, hiển thị cấu trúc mã nguồn.
Ngược lại, Notion cung cấp hỗ trợ Markdown hạn chế. Mặc dù nó có thể hiển thị một số yếu tố được định dạng Markdown, bạn không thể sử dụng nó một cách rõ ràng để thêm tất cả các loại nội dung vào một trang, cũng như không thể định dạng ghi chú đúng cách vì không có cách nào để xem hoặc chỉnh sửa mã nguồn Markdown thô. Do đó, bạn phải dựa vào các menu hoặc phím tắt để định dạng ghi chú của mình, điều này kém hiệu quả hơn nhiều so với việc sử dụng Markdown.
5. Tổ Chức Ghi Chú Theo Thư Mục Linh Hoạt
Việc tổ chức ghi chú trên Notion được xây dựng xung quanh các trang, nghĩa là nó coi mỗi ghi chú trong không gian làm việc của bạn như một trang. Bạn có thể tạo bao nhiêu trang tùy thích. Hơn nữa, còn có khả năng tạo các trang con khi bạn muốn mô phỏng cấu trúc ghi chú phân cấp. Mặc dù sự linh hoạt này cho phép ghi chú sâu, liên kết với nhau, nhưng nó lại giữ nội dung của bạn bị giới hạn trong nền tảng.
Trong khi đó, Obsidian dựa vào hệ thống tổ chức dựa trên thư mục, giống như hệ thống tệp trên máy tính. Bạn có thể tạo bao nhiêu thư mục trong kho dữ liệu của mình tùy thích, các thư mục này có thể được chia nhỏ hơn nữa thành các thư mục con. Bất kỳ ghi chú nào bạn tạo về cơ bản là một tệp bên trong một trong các thư mục này.
Cấu trúc thư mục được hiển thị trong ứng dụng Obsidian trên máy Mac, minh họa cách tổ chức ghi chú.
Tôi thấy cách tiếp cận của Obsidian tốt hơn ở đây vì một số lý do. Thứ nhất, vì các ghi chú của bạn về cơ bản là các tệp, nên việc di chuyển chúng giữa các thư mục con và thư mục rất dễ dàng. Thứ hai, nó cho phép bạn tạo các thư mục chuyên dụng cho các dự án khác nhau, vì vậy bạn có thể giữ tất cả các ghi chú liên quan ở một nơi và từ đó, tìm và quản lý chúng dễ dàng. Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, bởi vì các ghi chú này về cơ bản là các tệp Markdown, nó làm cho quá trình di chuyển chúng sang các ứng dụng hoặc nền tảng ghi chú khác hỗ trợ Markdown khá đơn giản.
6. Tính Năng Graph View Độc Đáo
Graph View là một tính năng nổi bật trong Obsidian. Nó về cơ bản tạo ra một bản đồ trực quan về mối quan hệ giữa các ghi chú khác nhau trong kho dữ liệu của bạn để cung cấp cái nhìn tổng quan về cách các ghi chú của bạn được liên kết với nhau. Mỗi ghi chú trong biểu đồ xuất hiện dưới dạng một vòng tròn (hoặc nút), với các đường chạy giữa các ghi chú biểu thị các liên kết.
Chế độ xem Graph View của một kho ghi chú trong Obsidian trên máy Mac, minh họa các mối liên kết giữa các ghi chú.
Cách tiếp cận này giúp dễ dàng xem cách các ghi chú và chủ đề khác nhau trong kho dữ liệu của bạn có liên quan với nhau. Bằng cách đó, bạn có thể dễ dàng và nhanh chóng phát hiện các ghi chú mồ côi và kết nối chúng với các ghi chú liên quan nếu cần. Graph View cũng giúp bạn tìm thấy những lỗ hổng trong kiến thức và hiển thị nội dung trùng lặp để bạn có thể thực hiện các hành động cần thiết để tinh chỉnh cơ sở kiến thức của mình.
Notion, so với Obsidian, thiếu hỗ trợ cho Graph View. Mặc dù bạn có thể sử dụng một số cách giải quyết để có được biểu diễn trực quan về các kết nối giữa các ghi chú của bạn, nhưng chúng khá tẻ nhạt, và không có giải pháp nào có thể mô phỏng trải nghiệm bạn có được với Obsidian. Khi tôi chuyển đổi, tôi không mong đợi Graph View sẽ tạo ra nhiều khác biệt ban đầu, nhưng sau khi sử dụng nó, giờ đây tôi thấy nó vô giá để tổ chức các ghi chú trong kho dữ liệu của mình.
7. Tùy Biến Chuyên Sâu Với Hệ Thống Plugin Mạnh Mẽ
Obsidian sở hữu một bộ tính năng mở rộng theo mặc định. Tuy nhiên, nó không dừng lại ở đó. Ứng dụng cũng hỗ trợ các plugin, cho phép bạn mở rộng chức năng của nó hơn nữa. Bạn thậm chí có thể tìm thấy các tiện ích mở rộng để tùy chỉnh tổng thể giao diện của kho dữ liệu theo sở thích của mình, nếu bạn muốn làm điều đó.
Bạn sẽ tìm thấy hai loại plugin trong Obsidian: Core Plugins (Plugin cốt lõi) và Community Plugins (Plugin cộng đồng). Core Plugins được phát triển và duy trì bởi nhóm Obsidian, trong khi Community Plugins được phát triển bởi các nhà phát triển bên thứ ba và cho phép bạn làm những điều mà theo mặc định không thể.
Màn hình tab Community Plugins trong ứng dụng Obsidian trên máy Mac, hiển thị danh sách các plugin cộng đồng.
Một số Core Plugins mà tôi đã bật bao gồm: Word Count để hiển thị số từ trong thanh trạng thái, Backlinks để hiển thị các liên kết từ các tệp khác đến tệp hiện tại, Command Palette để nhanh chóng truy cập và kích hoạt các lệnh thiết yếu, Web Viewer để mở các liên kết web bên trong Obsidian, và File Recovery để dễ dàng khôi phục các thay đổi cho một tệp khi cần.
Tương tự, tôi dựa vào rất nhiều Community Plugins. Một vài cái tên đáng chú ý bao gồm Advanced Tables để cải thiện định dạng và thao tác bảng, Editing Toolbar để thêm một cMenu đã sửa đổi với tất cả các công cụ thiết yếu ở đầu màn hình, và Homepage để có một bảng điều khiển tùy chỉnh cho kho dữ liệu của bạn mà bạn được chào đón mỗi khi mở ứng dụng.
Tôi cũng không thể sống thiếu những plugin này: Kanban để tạo các bảng kanban, Find Orphaned Files and Broken Links để tìm các tệp mồ côi và liên kết hỏng trong kho dữ liệu, Excalidraw để tạo sơ đồ, và Mind Map để hiển thị ghi chú Markdown dưới dạng bản đồ tư duy.
Thư viện plugin của Obsidian không ngừng mở rộng, cho phép bạn nâng cao và cá nhân hóa trải nghiệm của mình trên nền tảng, để bạn có thể tận dụng tối đa nó. Trong khi đó, việc thiếu hỗ trợ plugin trên Notion là một thiếu sót lớn, vì điều đó có nghĩa là bạn bị giới hạn ở chức năng có sẵn theo mặc định — trừ khi Notion thêm các chức năng mới — điều này là một điểm trừ lớn đối với tôi.
Đó là những lý do chính tại sao tôi thấy Obsidian là một ứng dụng ghi chú tốt hơn cho nhu cầu của mình. Bên cạnh những điều này, tôi cũng thích Obsidian vì nó hỗ trợ chế độ chia đôi màn hình (split view), giúp đơn giản hóa việc xem và làm việc với các ghi chú khác nhau cùng một lúc, và thực tế là, không giống như Notion, gói miễn phí của nó cung cấp quyền truy cập vào gần như toàn bộ bộ tính năng.
Dù vậy, tôi ngưỡng mộ một số chức năng nhất định trong Notion, như hệ thống cơ sở dữ liệu siêu linh hoạt, thư viện mẫu phong phú và các tích hợp bên thứ ba toàn diện. Tôi rất muốn Obsidian mang những điều này vào, vì điều đó sẽ làm cho nó trở thành một công cụ thậm chí còn mạnh mẽ hơn.
Bạn đã từng trải nghiệm Obsidian hay Notion chưa? Chia sẻ ý kiến và lý do lựa chọn ứng dụng ghi chú yêu thích của bạn trong phần bình luận dưới đây để chúng ta cùng thảo luận nhé!
