Obsidian, một công cụ ghi chú đa năng và mạnh mẽ, thường được quảng bá với vô số tính năng. Tuy nhiên, liệu việc dành thời gian để làm quen và tùy chỉnh ứng dụng này có thực sự mang lại lợi ích xứng đáng, hay những ưu điểm của nó chỉ dừng lại ở mức tiềm năng? Bài viết này sẽ đi sâu vào trải nghiệm thực tế để giải đáp câu hỏi đó.
Hành Trình Chuyển Đổi Ghi Chú Cùng Obsidian
Ban đầu, Obsidian có vẻ không khác biệt so với các ứng dụng ghi chú thông thường khác. Nhưng chỉ sau vài tháng sử dụng, những lợi ích cốt lõi của nó mới dần hé lộ. Đến nay, Obsidian đã trở thành trung tâm tri thức của tôi, một tấm bản đồ trực quan về những gì tôi đã và đang học hỏi, chấm dứt hành trình tìm kiếm một ứng dụng ghi chú lý tưởng. Đối với tôi, Obsidian là công cụ gắn kết các ghi chú lại với nhau, biến toàn bộ hệ thống tri thức trở nên lớn hơn tổng các phần riêng lẻ của nó.
Từ Ghi Chú Rời Rạc Đến Mạng Lưới Tri Thức Liên Kết
Trước đây, quá trình ghi chú của tôi chỉ đơn thuần là viết xuống những thông tin, con số, hết dòng này đến dòng khác, rồi nhanh chóng lãng quên chúng. Chỉ sau khi dùng Obsidian, tôi mới nhận ra ghi chú của mình thiếu một yếu tố quan trọng: sự kết nối. Mối liên hệ giữa ghi chú này và ghi chú khác. Thay vì các ghi chú tồn tại độc lập, rời rạc, Obsidian đã giúp tôi biến chúng thành một chuỗi suy nghĩ liền mạch.
Giao diện Biểu đồ (Graph View) của Obsidian hiển thị mối quan hệ liên kết giữa các ghi chú khác nhau, tạo thành mạng lưới tri thức.
Lấy ví dụ, khi bắt đầu một khóa học trong ngành Khoa học Máy tính, tôi đã ghi chú rất kỹ trong vài buổi học đầu tiên, chủ yếu là do động lực cao khi môn học mới bắt đầu. Tuy nhiên, khi đến giữa học kỳ, các ghi chú của tôi trở nên lộn xộn và rời rạc đến mức tôi phải ngừng ghi chú hoàn toàn.
Khi tôi lặp lại quá trình tương tự nhưng lần này sử dụng Obsidian, các ghi chú của tôi được kết nối và tạo thành một tổng thể. Chúng có những mối liên hệ rõ ràng, bắt đầu từ một điểm và dẫn đến một điểm khác. Tôi có thể thấy mọi thứ bắt đầu từ đâu và đang phát triển như thế nào.
Tính năng tìm kiếm của Obsidian hiển thị các kết quả liên quan đến từ khóa 'CoreML', giúp người dùng dễ dàng truy cập thông tin.
Cách tiếp cận ghi chú này chính xác là điều tôi đã bỏ lỡ với các ứng dụng khác. Và điều tuyệt vời nhất là, càng ghi chú nhiều, hệ thống của tôi càng trở nên hiệu quả hơn.
Sức Mạnh Cốt Lõi: Liên Kết, Biểu Đồ và Thẻ Ghi Chú
Điều này có thể thực hiện được nhờ các tính năng chính của Obsidian: liên kết ghi chú, chế độ xem biểu đồ (graph view) và thẻ ghi chú (note tags). Tính năng liên kết ghi chú cho phép bạn kết nối ghi chú này với ghi chú khác, điều mà bạn có thể trực quan hóa trong chế độ xem biểu đồ. Đồng thời, tính năng gắn thẻ ghi chú giúp bạn gắn các ghi chú vào một từ khóa cụ thể.
Khám Phá Sâu Sắc Hơn Các Mối Liên Hệ Giữa Ý Tưởng
Chế độ Graph View của Obsidian trực quan hóa mối quan hệ giữa các ghi chú, tạo ra một cái nhìn tổng quan về mạng lưới kiến thức của bạn. Với tính năng này, bạn không chỉ có được một cái nhìn tổng quan logic mà còn giúp bạn khám phá các ý tưởng và mối quan hệ giữa các khái niệm mà ban đầu không rõ ràng, khác hẳn với việc ghi chú phẳng, nơi các từ ngữ chỉ đơn thuần nằm trên trang giấy.
Biểu đồ kiến thức (Graph View) của Obsidian minh họa các ghi chú về Chiến tranh Lạnh, làm nổi bật mối liên hệ giữa các sự kiện và khái niệm.
Trong một khóa học lịch sử tại trường đại học, chúng tôi đã học về Chiến tranh Lạnh. Chế độ xem biểu đồ đã giúp tôi lập bản đồ mối quan hệ giữa các sự kiện quan trọng như Khủng hoảng tên lửa Cuba và Vận tải hàng không Berlin, kết nối chúng với các nhân vật chủ chốt như Kennedy và Khrushchev, và cũng liên kết các khái niệm như răn đe và học thuyết Domino.
Hơn nữa, chế độ xem biểu đồ cũng giúp tôi khám phá thêm những điều cần nghiên cứu. Ví dụ, từ NATO xuất hiện trong một ghi chú về Chiến tranh Triều Tiên nhưng không được liên kết với ghi chú NATO của tôi. Với điều này, tôi nhanh chóng tìm thấy một lĩnh vực mới để khám phá: NATO liên quan đến Chiến tranh Triều Tiên như thế nào.
Xây Dựng Trung Tâm Kiến Thức Cá Nhân Phát Triển Bền Vững
Một trong những nhược điểm chính mà tôi nhận thấy ở các công cụ ghi chú khác là khi số lượng ghi chú tăng lên, việc tổ chức chúng trở thành một vấn đề. Tôi phải tự tay mở các thư mục và xem nội dung bên trong, quyết định xem nên đặt nó vào một thư mục cụ thể hay tạo một thư mục mới. Tuy nhiên, tính năng gắn thẻ và liên kết ghi chú của Obsidian giúp bạn tránh khỏi những vấn đề này.
Giao diện tìm kiếm Obsidian hiển thị kết quả truy vấn liên quan đến 'Machine Learning', chứng tỏ khả năng tìm kiếm thông minh của ứng dụng.
Thường thì sau một hoặc hai tuần, tôi sẽ sắp xếp kho lưu trữ Obsidian của mình. Tôi vào chế độ xem biểu đồ, tìm các nút riêng lẻ và suy nghĩ xem tôi có thể kết nối chúng với những ghi chú nào. Hơn nữa, để mọi thứ dễ dàng hơn, tính năng tìm kiếm của Obsidian có thể dễ dàng tìm thấy ghi chú cho bạn; bạn chỉ cần gõ từ khóa, và nó sẽ xuất ra các ghi chú có từ khóa hoặc thẻ cụ thể đó.
Hộp thoại tạo kho lưu trữ (vault) mới trong Obsidian, cho phép người dùng phân chia và quản lý các loại ghi chú riêng biệt.
Obsidian cũng cho phép bạn tạo nhiều kho lưu trữ (vaults) khác nhau, điều này có thể giúp phân tách các loại ghi chú và tạo sự khác biệt rõ ràng giữa chúng. Ví dụ, bạn có thể giữ các ghi chú liên quan đến công việc, dự án và nghiên cứu riêng biệt với nhật ký cá nhân, sở thích và thông tin cá nhân. Vì vậy, ngay cả khi bạn đi sâu vào các lĩnh vực và chủ đề mới, Obsidian sẽ không cản trở bạn mà còn giúp mọi thứ dễ quản lý hơn.
Tự Đánh Giá Kiến Thức: Bạn Biết Gì và Còn Thiếu Gì?
Chế độ xem biểu đồ của Obsidian cho phép bạn dễ dàng đánh giá mức độ chuyên môn của mình về một chủ đề cụ thể. Bạn tạo một chuỗi ý tưởng liên kết với nhau khi bạn kết nối ghi chú này với ghi chú khác. Tuy nhiên, nếu bạn không thể tìm thấy ghi chú liên quan để liên kết với một ý tưởng mới hoặc thiếu các liên kết, điều đó có thể cho thấy bạn thiếu thông tin đầy đủ về chủ đề đó. Điều này giúp bạn nhận ra những lĩnh vực bạn hiểu rõ và những lĩnh vực cần khám phá thêm.
Biểu đồ tổng quan (Graph View) của Obsidian hiển thị các ghi chú về Machine Learning, thể hiện rõ ràng mối quan hệ giữa các khái niệm phức tạp.
Ngoài ra, bằng cách gắn thẻ ghi chú, bạn có thể phân loại chúng theo chủ đề và đối tượng (ví dụ: “Học máy”, “Triết học”, “Tâm lý học”). Nếu bạn nhận thấy một thẻ chỉ có vài ghi chú, điều đó cho thấy bạn cần tìm hiểu sâu hơn về chủ đề đó. Vì lý do này, bất cứ khi nào tôi đang học một cái gì đó mới, tôi muốn nhanh chóng thêm nó vào Obsidian và xem kiến thức chuyên môn của tôi chạm đến các lĩnh vực mới như thế nào.
Đường Cong Học Tập Của Obsidian: Thử Thách và Giá Trị Đạt Được
Một trong những nhược điểm của Obsidian là đường cong học tập của nó, đặc biệt là định dạng Markdown, mà nhiều người có thể thấy khó hiểu. Tương tự, tôi cũng đã phải đối mặt với một đường cong học tập, chẳng hạn như học cú pháp định dạng, liên kết ghi chú và cách hoạt động của tính năng gắn thẻ. Tuy nhiên, tôi chỉ mất vài ngày để thành thạo những điều này, nhanh hơn và dễ dàng hơn nhiều so với việc làm quen với Notion.
Vượt Qua Rào Cản Markdown và Tùy Biến Giao Diện
Một điều khác mà tôi không thích ở Obsidian là giao diện mặc định của nó, không phải là tốt nhất. Tuy nhiên, bạn có thể cài đặt các chủ đề Obsidian chỉ với một cú nhấp chuột, và có rất nhiều chủ đề Obsidian miễn phí để lựa chọn. Obsidian có một kho chủ đề đa dạng, vì vậy tôi đã phải dành một khoảng thời gian kha khá để tìm chủ đề phù hợp hoặc thậm chí viết mã CSS tùy chỉnh để triển khai giao diện mong muốn.
Cửa hàng chủ đề (Theme Store) của Obsidian hiển thị danh sách các giao diện tùy chỉnh có thể tải xuống, giúp cá nhân hóa trải nghiệm ghi chú.
Đối Tượng Phù Hợp: Ai Nên Dùng Obsidian?
Obsidian là một công cụ mạnh mẽ và hiệu quả không thể phủ nhận, nhưng suy cho cùng, nó chỉ là một công cụ và có thể không phù hợp với tất cả mọi người. Nếu bạn chỉ muốn ghi lại một vài thứ đơn giản như danh sách mua sắm hoặc danh sách việc cần làm, có những ứng dụng tốt hơn cho mục đích đó vì đường cong học tập của Obsidian là không cần thiết. Tương tự như việc ghi chú trong Notion có thể là quá mức cần thiết.
Nhưng, nếu bạn dự định ghi chép rất nhiều và đang tìm cách xây dựng một cơ sở kiến thức cá nhân, Obsidian sẽ giúp bạn làm điều đó. Đó là một ứng dụng giúp gắn kết các ghi chú lại với nhau và làm cho những điều bạn đã học trở nên gắn kết.
Trang Canvas trong Obsidian thể hiện một biểu đồ luồng (flowchart) với các mũi tên kết nối các chủ đề khác nhau, minh họa khả năng sắp xếp ý tưởng.
Sức mạnh thực sự của Obsidian nằm ở khả năng biến các ghi chú rời rạc thành một mạng lưới kiến thức liên kết. Mặc dù đường cong học tập và thiết lập ban đầu có vẻ khó khăn, nhưng lợi ích đạt được là vô cùng lớn đối với những ai đầu tư thời gian.
Dựa trên kinh nghiệm của tôi, Obsidian đáng để bạn đầu tư vào đường cong học tập—nhưng chỉ khi bạn đang tìm kiếm một công cụ có thể phát triển cùng bạn. Đối với những người ghi chú thông thường, việc thiết lập có thể cảm thấy quá mức. Tuy nhiên, nếu mục tiêu của bạn là tạo ra một cơ sở kiến thức không ngừng phát triển có thể xử lý tất cả sở thích và nỗ lực của bạn, Obsidian hơn cả xứng đáng với nỗ lực đó. Nó không chỉ là một ứng dụng ghi chú; đó là một công cụ giúp bạn hiểu những gì bạn biết và khám phá những gì bạn chưa biết.
Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về Obsidian và cách bạn sử dụng nó để quản lý tri thức cá nhân trong phần bình luận bên dưới!
