Trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần len lỏi vào mọi ngóc ngách của internet, từ việc trả lời các truy vấn tìm kiếm, đề xuất ứng dụng tải về cho đến việc sắp xếp hộp thư điện tử của bạn. Sự hỗ trợ từ AI dường như rất tiện lợi, nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc nó luôn hiểu rõ những gì mình đang làm, đặc biệt là khi liên quan đến an toàn và bảo mật thông tin trực tuyến. Với vai trò là chuyên gia tại Thuthuatmobile.net, chúng tôi luôn khuyến cáo người dùng cần có sự cảnh giác nhất định khi tương tác với các công cụ AI để bảo vệ bản thân khỏi những rủi ro tiềm ẩn.
Gemini và mối lo ngại từ các liên kết độc hại
Trong một thử nghiệm thực tế, khi tôi tìm kiếm các ứng dụng ghi màn hình, tôi đã thử sử dụng Gemini để tìm kiếm và đề xuất các công cụ, đồng thời cung cấp liên kết tải về trực tiếp. Ban đầu, danh sách các ứng dụng được đề xuất trông khá ổn, nhưng đáng báo động là một trong số các liên kết tải xuống lại dẫn đến Softonic.
Nếu bạn chưa quen thuộc với Softonic, đây là một trang web có vẻ vô hại nhưng thực chất lại ẩn chứa nhiều nguy cơ. Trang này đã tồn tại nhiều năm và chuyên tái đóng gói các ứng dụng phổ biến trong trình cài đặt riêng của họ, thường đi kèm với phần mềm quảng cáo (adware), công cụ chiếm quyền điều khiển trình duyệt (browser hijackers), hoặc các phần mềm không mong muốn khác. Softonic sử dụng chiến lược SEO mạnh mẽ để xuất hiện ở vị trí cao trên kết quả tìm kiếm của Google, bất chấp danh tiếng về độ không tin cậy. Giờ đây, có vẻ như chúng còn đang “len lỏi” vào cả các câu trả lời do AI tạo ra.
Màn hình máy tính hiển thị Gemini đề xuất OBS Studio cùng với tab Softonic, minh họa rủi ro AI liên kết đến trang web phát tán malware.
Tôi đã nhanh chóng nhận ra mối nguy hiểm vì kinh nghiệm lâu năm trên internet giúp tôi biết Softonic là một tín hiệu đáng báo động. Tuy nhiên, nếu là những người ít kinh nghiệm về công nghệ, ví dụ như bố mẹ tôi, hoặc bất kỳ ai chỉ đơn giản là muốn tìm một ứng dụng ghi màn hình, họ có thể sẽ không do dự. Họ sẽ tin tưởng Gemini cung cấp các liên kết an toàn, nhấp vào kết quả đầu tiên và vô tình cài đặt phần mềm rác vào máy tính của mình. Điều đáng lo ngại nhất ở đây là các công cụ AI thường có giọng điệu tự tin và mang tính “chính thức”. Khi bạn đang vội hoặc không quá am hiểu về công nghệ, rất dễ bị AI dẫn dắt sai lệch.
AI Overviews của Google cũng không khá hơn
Nếu gần đây bạn có tìm kiếm bất cứ điều gì trên Google, có lẽ bạn đã thấy những khối văn bản lớn xuất hiện ở đầu trang, cố gắng trả lời câu hỏi của bạn ngay lập tức. Đó chính là AI Overviews. Chúng được tạo tự động bởi một Mô hình Ngôn ngữ Lớn (LLM) và tổng hợp thông tin từ khắp nơi trên web để đưa ra một bản tóm tắt — tương tự như cách Gemini hoạt động, nhưng được tích hợp ngay vào Google Search.
Mặc dù có vẻ tiện lợi, việc tin tưởng tuyệt đối vào các kết quả này không phải lúc nào cũng là ý hay. Đã có những trường hợp AI Overview liên kết người dùng đến các trang web lừa đảo hoặc hoàn toàn giả mạo. Một số trang web này trông giống như cửa hàng trực tuyến hoặc dịch vụ, nhưng mục đích duy nhất của chúng là lấy tiền của bạn hoặc lừa bạn cài đặt thứ gì đó độc hại.
Màn hình laptop hiển thị Google AI Overview trên kết quả tìm kiếm, minh họa sự xuất hiện của các bản tóm tắt do AI tạo ra.
Vấn đề lớn hơn là điều này đang xảy ra bên trong Google — công cụ mà hầu hết mọi người vẫn tin tưởng hoàn toàn. Không giống như các LLM khác nơi người dùng vẫn còn một chút cảnh giác, nhiều người thậm chí không nhận ra rằng các kết quả tìm kiếm hàng đầu này đang được tạo ra bởi AI, nên họ nhấp vào chúng mà không cần suy nghĩ kỹ. May mắn thay, có một số cách để vô hiệu hóa AI Overviews, mặc dù chúng không phải là dễ thực hiện nhất. Tuy nhiên, điều này có thể đáng cân nhắc nếu bạn muốn gắn bó với các liên kết và nguồn thực tế thay vì phụ thuộc vào một thứ có thể đưa ra thông tin sai lệch nguy hiểm.
Không chỉ Gemini – nhiều trợ lý AI khác cũng có sai sót
Đáng tiếc, Google không phải là đơn vị duy nhất gặp khó khăn với những vấn đề kiểu này. Ngay cả những ông lớn khác cũng không tránh khỏi. Đơn cử, Apple Intelligence, mặc dù được kỳ vọng cao, lại có những chức năng tiềm ẩn nguy hiểm. Một ví dụ điển hình là tính năng Priority Messages trong ứng dụng Mail. Tính năng này được cho là sẽ ưu tiên hiển thị các cảnh báo quan trọng nhất ở đầu danh sách email để bạn không bỏ lỡ điều gì.
Tuy nhiên, đã có những trường hợp tính năng này làm nổi bật các email lừa đảo (phishing) từ các ngân hàng giả mạo, mà không thực hiện bất kỳ kiểm tra nào để xem người gửi có đáng ngờ hay tin nhắn có bất kỳ dấu hiệu đỏ nào không. Đối với một tính năng được thiết kế để giúp cuộc sống của bạn dễ dàng hơn, đây là một sơ suất lớn. Điều này buộc tôi phải vô hiệu hóa Apple Intelligence hoàn toàn trên iPhone của bố mẹ tôi.
Mối lo ngại lớn hơn là mức độ tin tưởng mù quáng mà mọi người đặt vào các tính năng như thế này. Nếu điện thoại của bạn nói điều gì đó là quan trọng, bạn sẽ tin điều đó. Và sự tin tưởng này có thể dễ dàng bị lợi dụng khi các công cụ dựa trên AI không thể nhận diện được những điều cơ bản – chẳng hạn như một email ngân hàng rõ ràng là giả mạo. Những sai sót này có vẻ nhỏ, nhưng chúng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng trong thế giới thực nếu không được xử lý đúng cách.
Làm thế nào để tự bảo vệ mình khỏi các rủi ro này?
Điều quan trọng nhất là không nên tin tưởng một cách mù quáng vào bất kỳ liên kết hoặc phản hồi nào mà AI cung cấp cho bạn. Cho dù đó là Gemini, ChatGPT hay thậm chí là Perplexity, hãy coi mọi đề xuất như một điểm khởi đầu, chứ không phải là câu trả lời cuối cùng. Perplexity trong kinh nghiệm của tôi tốt hơn hầu hết các công cụ khác khi nói đến việc trích dẫn nguồn và liên kết đến các trang đáng tin cậy, nhưng nó cũng không phải là hoàn hảo.
Trang web Perplexity đang mở trên trình duyệt, minh họa giao diện của công cụ AI này trong việc tìm kiếm và trích dẫn nguồn.
Nếu bạn đang tìm kiếm một ứng dụng, hãy luôn cố gắng tải xuống từ App Store, Play Store, hoặc trang web chính thức của nhà phát triển thay vì yêu cầu một trợ lý AI tìm liên kết tải xuống cho bạn. Tương tự, nếu bạn đang mua sắm hoặc tra cứu thông tin liên quan đến dữ liệu nhạy cảm, hãy dành thêm một phút để kiểm tra xem bạn đang được chuyển hướng đến đâu, hoặc tốt hơn hết, hãy tự tìm kiếm trang web chính thức.
Hãy nhớ rằng đừng nhấp vào thứ đầu tiên xuất hiện chỉ vì nó đến từ AI. Nó có thể trông đáng tin cậy, nhưng điều đó không phải lúc nào cũng đúng.
Vẫn có rất nhiều cách sử dụng tốt cho các trợ lý AI, như nhận bản tóm tắt nhanh, sắp xếp suy nghĩ hoặc giúp trả lời các câu hỏi hàng ngày. Tuy nhiên, khi liên quan đến tiền bạc, tải xuống ứng dụng hoặc thông tin cá nhân, bạn nên chậm lại và tự mình kiểm tra kỹ lưỡng.
Kết luận
Sự phát triển của trí tuệ nhân tạo mang lại nhiều tiện ích vượt trội, nhưng đi kèm với đó là những rủi ro tiềm ẩn không thể bỏ qua. Từ việc AI dẫn dắt đến các trang web phát tán phần mềm độc hại như Softonic, hay các bản tóm tắt tìm kiếm AI Overviews không đáng tin cậy, cho đến những sai sót trong việc nhận diện email lừa đảo từ các trợ lý như Apple Intelligence, tất cả đều nhấn mạnh tầm quan trọng của sự cảnh giác khi sử dụng AI.
Là người dùng công nghệ, chúng ta không nên đặt niềm tin mù quáng vào các hệ thống AI. Thay vào đó, hãy luôn duy trì thái độ hoài nghi lành mạnh, kiểm tra kỹ lưỡng các nguồn thông tin và ưu tiên tải về ứng dụng từ các nền tảng chính thức. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể tận dụng được tối đa lợi ích của AI mà vẫn bảo vệ an toàn cho bản thân và dữ liệu cá nhân.
Bạn đã từng gặp phải tình huống tương tự khi sử dụng AI chưa? Hãy chia sẻ kinh nghiệm và ý kiến của bạn về những rủi ro của AI trong phần bình luận bên dưới nhé!
