Internet chậm luôn là một trong những vấn đề gây khó chịu nhất cho người dùng công nghệ, đặc biệt khi bạn cảm thấy đã thử mọi cách nhưng tốc độ vẫn không cải thiện. May mắn thay, vẫn còn một giải pháp tiềm năng mà bạn có thể chưa thử: thay đổi cài đặt DNS. Việc điều chỉnh DNS trên router Wi-Fi hoặc từng thiết bị máy tính, điện thoại cá nhân có thể ảnh hưởng đáng kể đến trải nghiệm duyệt web và tốc độ truy cập. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là: bạn nên thay đổi DNS ở đâu để đạt được hiệu quả tối ưu nhất cho mạng nhà mình?
Tại Sao Vị Trí Cài Đặt DNS Lại Quan Trọng Đến Tốc Độ Mạng?
Mỗi khi bạn truy cập một trang web bằng cách nhấp vào liên kết hoặc gõ địa chỉ, thiết bị của bạn sẽ gửi yêu cầu đến một máy chủ DNS (Domain Name System) để dịch tên miền (ví dụ: thuthuatmobile.net) thành địa chỉ IP (ví dụ: 192.0.2.1). Quá trình tra cứu này thường diễn ra trong mili giây, nhưng nếu máy chủ DNS của bạn phản hồi chậm, ngay cả một kết nối internet tốc độ cao cũng có thể khiến bạn cảm thấy mạng ì ạch. Bằng cách thay đổi DNS mặc định của nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) sang một DNS đáng tin cậy và nhanh hơn, bạn có thể nhận thấy sự cải thiện rõ rệt trong thời gian phân giải địa chỉ.
Kết quả kiểm tra tốc độ DNS sử dụng Cloudflare DNS cho thấy cải thiện hiệu suất
Tác động của một DNS chậm là rất lớn: nó có thể làm tăng thêm hàng trăm mili giây cho mỗi lần tải trang web, và con số này sẽ tích lũy nhanh chóng nếu bạn mở nhiều tab hoặc truyền phát nội dung.
Bạn có thể cài đặt DNS ở hai vị trí chính:
- Trên Router: Khi cài đặt DNS ở router, tất cả các thiết bị kết nối vào mạng của bạn sẽ sử dụng máy chủ DNS này, trừ khi bạn ghi đè cài đặt trên một thiết bị cụ thể.
- Trên từng thiết bị riêng lẻ (Per-device): Chỉ riêng máy tính, điện thoại hoặc máy tính bảng đó sử dụng DNS bạn chọn; mọi thiết bị khác vẫn tuân theo cài đặt DNS mặc định của router.
Router đóng vai trò là “người điều phối” lưu lượng truy cập cho toàn bộ mạng gia đình của bạn. Nếu bạn đặt DNS trên router, mọi thiết bị sẽ nhận được cùng một chế độ xử lý. Nhưng việc cài đặt DNS trực tiếp trên máy tính sẽ bỏ qua DNS của router và giao tiếp trực tiếp với máy chủ DNS bạn chọn. Sự khác biệt này có thể quan trọng hơn bạn nghĩ, đặc biệt nếu bạn có nhiều loại thiết bị khác nhau hoặc sử dụng mạng cho các hoạt động yêu cầu băng thông cao như streaming hay duyệt web chuyên sâu. Một máy chủ DNS chậm có thể trì hoãn việc truy cập vào các trang web và dịch vụ.
DNS Router So Với DNS Máy Tính: Đâu Là Lựa Chọn Tối Ưu Cho Tốc Độ Internet?
Để kiểm tra xem thiết lập nào cung cấp khả năng phân giải DNS nhanh hơn, tôi đã sử dụng lệnh Resolve-DnsName của Microsoft PowerShell và tạo một script PowerShell để tự động hóa thời gian tra cứu cho các trang web tôi truy cập thường xuyên nhất, như YouTube, Netflix, Twitch, Gmail, và một số trang khác. Tôi đã thử nghiệm cả tra cứu ban đầu (uncached) và tra cứu lặp lại (cached) để có cái nhìn rõ ràng về hiệu suất của cả hai thiết lập. Trong các thử nghiệm này, tôi đã sử dụng Google Public DNS (8.8.4.4), một trong những nhà cung cấp DNS lớn và có kết nối tốt nhất hiện nay.
Tốc Độ Kết Nối Ban Đầu (Uncached Lookups)
So sánh tốc độ phân giải DNS ban đầu trên Router và Máy tính PC cho thấy sự khác biệt nhỏ
Khi tôi truy cập một trang web lần đầu tiên với bộ nhớ đệm DNS trống, việc cấu hình máy chủ DNS trực tiếp trên máy tính cá nhân (PC) luôn cho thời gian tra cứu nhanh hơn một cách nhất quán. Dữ liệu thử nghiệm đã chứng minh điều này. Ví dụ, khi tôi truy vấn YouTube hoặc Netflix bằng Google DNS được đặt trên router, thời gian tra cứu thường dao động từ 64 đến 68 mili giây. Tuy nhiên, khi tôi cấu hình Google DNS trực tiếp trên PC của mình, các tra cứu tương tự đã giảm xuống chỉ còn khoảng 58 đến 62 mili giây.
Để kiểm tra tốc độ kết nối ban đầu nhiều lần, tôi đã phải liên tục xóa bộ nhớ đệm DNS trên PC Windows của mình và khởi động lại dnsmasq trên router (một trình chuyển tiếp DNS nhẹ được nhiều router sử dụng). Sau một vài thử nghiệm, kết nối trực tiếp từ PC đến máy chủ DNS dường như nhanh hơn một cách nhất quán, mặc dù chỉ vài mili giây.
Nhìn chung, việc kết nối trực tiếp từ PC đến DNS đã cải thiện tốc độ tra cứu, nhưng vài mili giây đó không tạo ra sự khác biệt đáng kể. Tôi không thể nhận ra sự khác biệt khi truy cập các trang web trên trình duyệt của mình, đặc biệt là vì các yếu tố khác như thời gian phản hồi của máy chủ và tài nguyên cần tải cũng mất thời gian khác nhau. Tuy nhiên, nếu bạn chỉ đơn giản muốn tốc độ DNS nhanh nhất có thể, việc cài đặt DNS trực tiếp trên PC sẽ mang lại kết quả tốt hơn một chút.
Hiệu Suất Cache (Cached Performance)
Nhưng điều gì sẽ xảy ra sau lần truy cập đầu tiên, khi cơ chế bộ nhớ đệm DNS (DNS caching) được kích hoạt? Đây là lúc bộ nhớ đệm DNS của router thực sự có thể phát huy tác dụng, mặc dù không phải theo cách bạn mong đợi. Một khi địa chỉ của một trang web đã được lưu vào bộ nhớ đệm – dù là do router hay do Windows – các lần tra cứu lặp lại sẽ trở nên nhanh hơn rất nhiều.
Kết quả thử nghiệm tốc độ phân giải DNS khi đã có Cache trên Router và Máy tính
Với router xử lý DNS và bộ nhớ đệm được bật, thời gian tra cứu Google DNS đã giảm xuống chỉ còn 10-14 mili giây. Khi bộ nhớ đệm DNS của Windows hoạt động, thời gian tra cứu thậm chí còn giảm thấp hơn, đôi khi chỉ đạt 6-8 mili giây. Trong thực tế, cả hai thiết lập đều cho cảm giác cực kỳ nhanh chóng đối với các lần truy cập lặp lại. Mặc dù cài đặt DNS trực tiếp trên PC vẫn nhỉnh hơn DNS của router, khả năng lưu bộ nhớ đệm DNS của router cho tất cả các thiết bị trong mạng vượt trội hơn so với vài mili giây mà bạn nhận được khi cài đặt DNS trên một thiết bị. Bằng cách tập trung tất cả bộ nhớ đệm DNS trên router, tất cả các thiết bị khác đều được hưởng lợi từ các địa chỉ đã được phân giải mà không cần phải truy cập trang web thêm vài lần.
Tổng thể, mạng của bạn có khả năng tiết kiệm nhiều thời gian hơn khi cài đặt DNS trên router về mặt lưu trữ bộ nhớ đệm địa chỉ.
Trải Nghiệm Thực Tế Với Streaming và Gaming
Đối với các trò chơi trực tuyến, tốc độ DNS chủ yếu ảnh hưởng đến tốc độ bạn kết nối với máy chủ hoặc tìm trận đấu. Một khi bạn đã vào game, DNS gần như không đóng vai trò gì trong ping hoặc độ trễ của bạn, vì nó chỉ giúp phát hiện máy chủ ban đầu hoặc ghép trận. Tuy nhiên, nếu bạn chơi nhiều trò chơi khác nhau hoặc thường xuyên chuyển đổi máy chủ, một DNS nhanh có thể giúp bạn tiết kiệm vài giây trong thời gian ghép trận và đăng nhập.
Tôi đã thử nghiệm điều này với các trò chơi như League of Legends và Dragon Nest. Việc thay đổi DNS trên PC của tôi có thể đã cải thiện thời gian đăng nhập và ghép trận, nhưng một khi trò chơi bắt đầu, không có sự khác biệt nào về ping hoặc độ mượt mà của trải nghiệm chơi game. Nếu bạn đang theo đuổi ping thấp hơn, hãy tập trung vào nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) và chất lượng kết nối của bạn, chứ không phải DNS.
Ảnh Hưởng Của Mỗi Phương Pháp Cài Đặt DNS Đến Các Thiết Bị
Khi bạn thay đổi cài đặt DNS, vị trí bạn thực hiện điều đó có thể định hình hiệu suất của mọi thiết bị trong mạng của bạn.
Cài Đặt DNS Tập Trung Trên Router: Tiện Lợi Và Đồng Bộ
Việc cài đặt DNS trên router đồng nghĩa với việc mọi thiết bị trong nhà, bao gồm điện thoại, máy tính bảng, TV thông minh và máy chơi game, đều sử dụng cùng một máy chủ DNS nhanh. Tôi không cần phải điều chỉnh từng thiết bị, và khách truy cập cũng tự động nhận được trải nghiệm cải thiện tương tự.
Phương pháp này cũng ngăn các thiết bị quay trở lại sử dụng máy chủ DNS chậm của ISP. Hơn nữa, bộ nhớ đệm của router đã tăng tốc độ truy cập lặp lại cho mọi người trong mạng. Nếu một thành viên trong gia đình tải một trang web trên thiết bị của họ, trang đó cũng sẽ mở nhanh hơn cho tôi nhờ bộ nhớ đệm. Tuy nhiên, cũng có những đánh đổi:
- Không tùy chỉnh theo từng thiết bị: Máy tính chơi game của tôi không thể sử dụng một DNS chuyên biệt cho gaming trong khi phần còn lại của ngôi nhà sử dụng một nhà cung cấp ưu tiên quyền riêng tư.
- Phụ thuộc vào router: Nếu router khởi động lại, dữ liệu DNS đã lưu trong bộ nhớ đệm sẽ bị xóa, gây ra một sự chậm trễ ngắn cho đến khi bộ nhớ đệm được xây dựng lại.
Mặc dù vậy, đây vẫn là một lựa chọn tuyệt vời cho hầu hết các gia đình.
Cài Đặt DNS Riêng Lẻ Trên Thiết Bị: Kiểm Soát Cao, Đòi Hỏi Công Sức
Việc cài đặt DNS trên từng thiết bị riêng lẻ cho phép tôi tối ưu hóa cho từng trường hợp sử dụng cụ thể. Máy tính xách tay làm việc của tôi sử dụng DNS chặn phần mềm độc hại của Cloudflare (1.1.1.1), TV trong phòng khách của tôi sử dụng Google DNS hoặc Smart DNS cho việc streaming, và điện thoại của tôi chuyển đổi DNS tùy thuộc vào việc tôi đang dùng Wi-Fi hay dữ liệu di động.
Thiết lập này mang lại cho tôi khả năng tra cứu DNS nhanh nhất có thể trên các thiết bị chính của mình và cho phép tôi thử nghiệm các tính năng bảo mật và quyền riêng tư. Nhưng việc thiết lập cũng đòi hỏi nhiều công sức hơn. Với hàng tá thiết bị, việc quản lý cài đặt riêng lẻ trở nên tẻ nhạt. Các thành viên trong gia đình đôi khi quên cập nhật DNS của họ sau khi thay đổi mạng, dẫn đến tốc độ không nhất quán và đôi khi gây khó chịu.
Cuối cùng, lựa chọn giữa DNS toàn bộ router và DNS cấp thiết bị không chỉ là về tốc độ – mà là về mức độ kiểm soát bạn mong muốn và khối lượng công việc bạn sẵn sàng bỏ ra để giữ cho mạng của mình hoạt động theo cách bạn thích.
Lựa Chọn Cài Đặt DNS Nào Phù Hợp Với Bạn?
Người dùng đang điều chỉnh cài đặt router Wi-Fi qua điện thoại di động
Vậy, thiết lập DNS nào là phù hợp với bạn? Về mặt tốc độ, bạn sẽ nhận được các tra cứu DNS nhanh hơn khi cài đặt DNS trực tiếp trên PC. Điều này là do PC của bạn bỏ qua việc truy cập router để tìm DNS, cho phép nó phân giải địa chỉ cục bộ. Tuy nhiên, lợi thế tốc độ này rất nhỏ đến mức bạn có thể sẽ không cảm thấy sự khác biệt. Thành thật mà nói, sau tất cả các thử nghiệm của tôi, việc sử dụng cả DNS cấp router và cấp PC cùng nhau là cách tốt nhất để tối đa hóa khả năng mạng của bạn.
Cài đặt DNS trên router mang lại cho mọi thiết bị trong nhà bạn một nền tảng nhanh chóng và đáng tin cậy. Điều đó có nghĩa là bạn chỉ cần cấu hình một lần, và đột nhiên điện thoại, máy tính xách tay, máy tính bảng và TV thông minh của bạn đều hưởng lợi từ hiệu suất và quyền riêng tư DNS tốt hơn. Bộ nhớ đệm DNS của router cũng tăng tốc các lần truy cập lặp lại cho mọi người, giúp cả gia đình có trải nghiệm mượt mà hơn khi truy cập lại các trang web hoặc dịch vụ streaming yêu thích của họ.
Nhưng đó mới chỉ là một nửa câu chuyện. Bằng cách cài đặt DNS trực tiếp trên các thiết bị cụ thể, bạn mở khóa một cấp độ linh hoạt hoàn toàn mới. Ví dụ, tôi sử dụng Smart DNS để bỏ qua nội dung bị giới hạn địa lý trên TV streaming của mình. Tôi không thể đặt DNS đặc biệt này trên router vì nó khá chậm trong việc phân giải địa chỉ và sẽ ảnh hưởng đến tất cả các thiết bị của tôi. Nhưng nếu tôi chỉ đặt nó trên TV thông minh hoặc PC của mình, chỉ thiết bị đó bị ảnh hưởng bởi DNS chậm hơn:
Trong khi DNS chậm hơn là một sự đánh đổi chấp nhận được để truy cập nội dung bị khóa khu vực, thì đây không nên là cài đặt mặc định cho tất cả các thiết bị trong mạng của bạn. Bằng cách cẩn thận đặt DNS đặc biệt trên các thiết bị cụ thể, những thiết bị đó có thể truy cập các chức năng nhất định, trong khi mọi thứ khác trong nhà bạn vẫn tiếp tục tận hưởng tốc độ DNS đã cài đặt của router.
Một lợi thế lớn khác của việc cài đặt DNS trên máy tính của bạn là thử nghiệm các nhà cung cấp DNS mới trước khi triển khai chúng cho toàn bộ mạng của bạn. Có lẽ bạn muốn xem liệu một dịch vụ mới có thực sự nhanh hơn, đáng tin cậy hơn hay cung cấp quyền riêng tư tốt hơn hay không. Bằng cách thử nghiệm nó trên PC của bạn trước, bạn có thể thử nghiệm mà không có bất kỳ rủi ro nào đối với phần còn lại của thiết bị. Nếu có điều gì không hoạt động đúng, việc chuyển đổi trở lại rất dễ dàng — không cần phải khắc phục sự cố cho cả nhà.
Phương pháp kết hợp này cũng có nghĩa là bạn có thể tùy chỉnh DNS cho các nhu cầu cụ thể. Bạn muốn bảo mật tăng cường cho máy tính xách tay làm việc của mình? Hãy đặt nó sử dụng DNS chặn phần mềm độc hại. Bạn cần độ trễ thấp nhất cho việc chơi game? Hãy hướng PC chơi game của bạn đến DNS nhanh nhất mà bạn có thể tìm thấy. Trong khi đó, mọi người khác ở nhà vẫn hưởng lợi từ thiết lập của router, và bạn không cần phải quản lý hàng tá cấu hình khác nhau.
Trong thực tế, việc kết hợp cài đặt DNS cấp router và cấp thiết bị mang lại cho bạn những lợi ích tốt nhất từ cả hai thế giới: cải thiện rộng rãi cho mọi người, và tinh chỉnh có mục tiêu ở nơi bạn cần nhất. Đây là cách linh hoạt nhất, sẵn sàng cho tương lai nhất để giữ cho mạng của bạn nhanh chóng, linh hoạt và sẵn sàng cho bất cứ điều gì bạn muốn thực hiện – dù là streaming, chơi game, làm việc hay chỉ đơn giản là duyệt web.
