Bạn đang gặp khó khăn khi chạy các trò chơi nặng về đồ họa hoặc các ứng dụng chuyên nghiệp trên máy tính của mình? Có lẽ đã đến lúc tìm hiểu sâu hơn về Bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên video (VRAM). Mặc dù bạn không thể đơn giản “tăng” VRAM theo cách vật lý, việc hiểu rõ về nó và các lựa chọn tối ưu sẽ giúp nâng cao trải nghiệm của bạn đáng kể.
Trong bài viết này, thuthuatmobile.net sẽ cùng bạn khám phá VRAM là gì, cách kiểm tra dung lượng VRAM hiện có trên thiết bị của bạn, phân biệt giữa card đồ họa rời và card tích hợp, và những “mẹo” hữu ích để tối ưu hóa hiệu suất đồ họa, đặc biệt trong bối cảnh các yêu cầu về hình ảnh ngày càng cao.
I. VRAM là gì và vì sao lại quan trọng?
VRAM (Video Random Access Memory), hay còn gọi là RAM video hoặc bộ nhớ đồ họa, là một loại RAM chuyên dụng hoạt động song song với bộ xử lý đồ họa (GPU) của máy tính bạn. GPU là con chip nằm trên card đồ họa (hay còn gọi là card màn hình, card video) chịu trách nhiệm chính trong việc xử lý và hiển thị hình ảnh trên màn hình của bạn.
Mặc dù về mặt kỹ thuật không hoàn toàn chính xác, các thuật ngữ GPU và card đồ họa thường được sử dụng thay thế cho nhau trong giao tiếp hàng ngày.
VRAM đóng vai trò là bộ nhớ đệm tốc độ cao, lưu trữ tất cả các thông tin mà GPU cần để xử lý và xuất hình ảnh một cách mượt mà ra màn hình. Các thông tin này bao gồm kết cấu (textures) của đối tượng trong game, hiệu ứng ánh sáng phức tạp, các mô hình 3D, và mọi dữ liệu hình ảnh khác. Nhờ có VRAM, GPU có thể truy cập dữ liệu một cách nhanh chóng, đảm bảo hình ảnh được tái tạo liên tục và trôi chảy.
Các trò chơi cũ hoặc ứng dụng đồ họa đơn giản không yêu cầu nhiều VRAM. Ngược lại, việc chơi game ở độ phân giải 4K, tốc độ khung hình cao (FPS cao), hoặc với các hiệu ứng hình ảnh cao cấp sẽ đòi hỏi một lượng VRAM lớn hơn đáng kể.
Ngay cả khi bạn không phải là một game thủ, nhiều phần mềm phổ biến khác cũng yêu cầu một lượng VRAM đáng kể. Ví dụ, phần mềm thiết kế 3D như AutoCAD, các tác vụ chỉnh sửa ảnh chuyên sâu trong Photoshop, hay việc chỉnh sửa video chất lượng cao đều sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng nếu hệ thống của bạn không có đủ VRAM.
Việc sử dụng VRAM cho các tác vụ này nhanh hơn rất nhiều so với việc sử dụng RAM hệ thống chính của bạn, bởi vì VRAM được đặt ngay cạnh GPU trên card đồ họa. VRAM được thiết kế chuyên biệt cho mục đích xử lý đồ họa cường độ cao, do đó nó được gọi là “bộ nhớ chuyên dụng” (dedicated).
II. Hướng dẫn kiểm tra dung lượng VRAM trên Windows
Bạn có thể dễ dàng xem lượng VRAM hiện có trên máy tính Windows 11 của mình bằng cách làm theo các bước sau:
- Mở menu Settings (Cài đặt) bằng cách nhấn tổ hợp phím Win + I.
- Nhấp vào System (Hệ thống) ở thanh bên trái, sau đó chọn Display (Màn hình) trong menu hiện ra.
- Cuộn xuống và nhấp vào Advanced display (Cài đặt hiển thị nâng cao) trong phần Related settings (Cài đặt liên quan).
- Nếu bạn có nhiều màn hình, hãy chọn màn hình mong muốn từ hộp thả xuống ở trên cùng.
- Mở rộng hộp dưới phần Display information (Thông tin hiển thị) và nhấp vào Display adapter properties for Display [X] (Thuộc tính bộ điều hợp hiển thị cho Màn hình [X]).
Cách kiểm tra VRAM trên Windows 11 qua cài đặt hiển thị nâng cao
Trên Windows 10, menu tương tự có thể được truy cập thông qua Settings (Cài đặt) > System (Hệ thống) > Display (Màn hình) > Advanced display settings (Cài đặt hiển thị nâng cao) > Display adapter properties (Thuộc tính bộ điều hợp hiển thị).
Trong phần Adapter Type (Loại bộ điều hợp), bạn sẽ thấy tên card đồ họa của mình, có thể là Nvidia hoặc AMD, tùy thuộc vào thiết bị bạn đang sử dụng. Nếu bạn thấy Intel HD Graphics hoặc một cái tên nào đó không phải là card đồ họa chuyên dụng, rất có thể bạn đang sử dụng đồ họa tích hợp thay vì đồ họa rời. Điều này có ảnh hưởng lớn đến tình hình VRAM của bạn.
III. Phân biệt đồ họa rời (Dedicated Graphics) và đồ họa tích hợp (Integrated Graphics)
Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa đồ họa rời và đồ họa tích hợp là rất quan trọng để xác định khả năng VRAM của hệ thống bạn.
Card đồ họa rời (Dedicated Graphics Card)
Nếu bạn có một card đồ họa rời (phổ biến trong các máy tính để bàn tự lắp ráp và laptop gaming), lượng VRAM trên card đã được cố định ngay từ khi sản xuất; bạn không thể tăng nó mà không mua một card mới. Các thông số kỹ thuật của card đồ họa luôn ghi rõ lượng VRAM đi kèm. Chúng ta sẽ thảo luận về lượng VRAM bạn cần sau này.
Đồ họa tích hợp (Integrated Graphics)
Hầu hết các máy tính để bàn giá rẻ và laptop bán sẵn không đi kèm với card đồ họa rời – thay vào đó, chúng sử dụng đồ họa tích hợp. Giải pháp đồ họa tích hợp có nghĩa là GPU được tích hợp chung trên cùng một khuôn với CPU và chia sẻ RAM hệ thống thông thường của bạn thay vì có VRAM chuyên dụng. Đây là một giải pháp tiết kiệm chi phí và cho phép laptop xuất hình ảnh cơ bản mà không cần card đồ họa cồng kềnh và tốn năng lượng.
Tuy nhiên, đồ họa tích hợp kém hiệu quả cho việc chơi game và các tác vụ đồ họa chuyên sâu khác. Mặc dù các CPU mới hơn đã cải thiện đáng kể so với các mẫu cũ, đồ họa tích hợp vẫn gặp khó khăn với bất kỳ trò chơi nào phức tạp hơn các tựa game đơn giản ở cài đặt thấp.
IV. Các “mẹo” để “tăng” VRAM ảo trên Windows
Như đã đề cập, cách tốt nhất để thực sự tăng VRAM của bạn là mua một card đồ họa mới, tốt hơn. Việc nâng cấp từ đồ họa tích hợp lên một card rời (ngay cả một mẫu giá rẻ) sẽ tạo ra sự khác biệt đáng kinh ngạc cho hiệu suất đồ họa của bạn.
Trong khi việc thêm RAM vật lý cho máy tính (thường rất khó hoặc không thể trên laptop) có thể cải thiện hiệu suất một chút với đồ họa tích hợp, nó thường không đủ để tạo ra sự khác biệt đáng kể. Bạn cũng nên đảm bảo rằng mình đã giảm mức sử dụng RAM hệ thống nhiều nhất có thể, nhưng những tối ưu hóa nhỏ này không thể khắc phục các vấn đề cốt lõi của đồ họa tích hợp.
Nếu bạn đang trong tình thế “cấp bách” và chỉ muốn thử các phương án khác, có một vài cách bạn có thể thử để “đánh lừa” máy tính “tăng” giá trị VRAM báo cáo.
1. Điều chỉnh phân bổ VRAM trong BIOS/UEFI
Phương pháp đầu tiên là điều chỉnh phân bổ VRAM trong UEFI hoặc BIOS của máy tính bạn. Hãy truy cập vào BIOS của bạn và tìm kiếm một tùy chọn trong menu có tên Advanced Features (Tính năng nâng cao), Advanced Chipset Features (Tính năng Chipset nâng cao), hoặc tương tự. Bên trong đó, tìm một danh mục phụ có tên Graphics Settings (Cài đặt đồ họa), Video Settings (Cài đặt video), hoặc VGA Share Memory Size (Kích thước bộ nhớ chia sẻ VGA).
Những mục này thường chứa một tùy chọn để điều chỉnh lượng bộ nhớ bạn phân bổ cho GPU. Giá trị mặc định thường là 128MB; hãy thử tăng nó lên 256MB hoặc 512MB nếu bạn có đủ RAM hệ thống để chia sẻ.
Tuy nhiên, không phải mọi CPU hoặc BIOS đều có tùy chọn này. Nếu bạn không thể thay đổi nó, có một giải pháp khác có thể hữu ích.
2. “Giả mạo” giá trị VRAM thông qua Registry Editor
Hầu hết các thiết lập đồ họa tích hợp đều tự động điều chỉnh để sử dụng lượng RAM hệ thống cần thiết. Do đó, các chi tiết được báo cáo trong cửa sổ Adapter Properties (Thuộc tính bộ điều hợp) mà chúng ta đã thảo luận ở trên thực sự không quá quan trọng đối với đồ họa tích hợp. Lượng Dedicated Video Memory (Bộ nhớ video chuyên dụng) được hiển thị chỉ là một giá trị “giả” được cung cấp để các trò chơi thấy một cái gì đó khi chúng kiểm tra lượng VRAM bạn có.
Bạn có thể sửa đổi một giá trị trong Registry để thay đổi lượng VRAM mà hệ thống của bạn báo cáo cho các trò chơi. Điều này không thực sự tăng VRAM của bạn; nó chỉ điều chỉnh giá trị “giả” đó. Nếu một trò chơi từ chối khởi động vì bạn “không có đủ VRAM”, việc tăng giá trị này có thể khắc phục được vấn đề.
Hãy nhớ rằng bạn có thể làm hỏng hệ thống của mình nếu sửa đổi sai giá trị Registry, vì vậy hãy cẩn thận khi chỉnh sửa Registry.
Mở cửa sổ Registry Editor bằng cách gõ regedit vào Start Menu. Sau đó, điều hướng đến vị trí sau:
HKEY_LOCAL_MACHINESoftwareIntelNhấp chuột phải vào thư mục Intel trong bảng điều khiển bên trái và chọn New (Mới) > Key (Khóa). Đặt tên cho khóa này là GMM. Sau khi tạo xong, chọn thư mục GMM mới ở bên trái và nhấp chuột phải vào vùng trống bên phải.
Chọn New (Mới) > DWORD (32-bit) Value (Giá trị DWORD (32-bit)). Đặt tên cho giá trị này là DedicatedSegmentSize và gán cho nó một giá trị, đảm bảo chọn tùy chọn Decimal (Thập phân). Tính theo megabyte, giá trị tối thiểu là 0 (tắt mục này) và tối đa là 512. Đặt giá trị này, khởi động lại máy tính của bạn và xem liệu nó có giúp trò chơi chạy tốt hơn không. Nếu không, hãy thử một giá trị cao hơn và lặp lại.
V. Lượng VRAM “bao nhiêu là đủ” cho nhu cầu của bạn?
Không có một lượng VRAM hoàn hảo cho tất cả mọi người. Nếu bạn đã quyết định đến lúc nâng cấp, đây là một số hướng dẫn cơ bản về lượng VRAM tối thiểu mà card đồ họa tiếp theo của bạn nên có:
- 1+GB VRAM: Các card đồ họa cấp thấp nhất mang lại hiệu suất tốt hơn đồ họa tích hợp, nhưng không thể xử lý hầu hết các trò chơi hiện đại ở cài đặt trên mức trung bình. Chỉ nên mua card với lượng VRAM này nếu bạn muốn chơi các trò chơi cũ hơn mà đồ họa tích hợp không thể chạy được. Chúng không được khuyến nghị cho chỉnh sửa video hoặc công việc 3D.
- 4+GB VRAM: Mặc dù là một bước tiến so với đồ họa tích hợp, lượng VRAM này không đủ cho các trò chơi hiện đại. Đây là một phân khúc trung gian “khó chịu” khi chúng không làm được nhiều hơn những gì tier trước đó có thể, nhưng bạn sẽ nhận được nhiều hơn rất nhiều cho số tiền của mình ở tier tiếp theo.
- 8+GB VRAM: Mức này đủ cho hầu hết các trò chơi ở độ phân giải 1080p, nhưng việc “chuẩn bị cho tương lai” với một lượng cao hơn là điều khôn ngoan hiện nay vì 8GB đang bắt đầu trở nên không đủ cho game hiện đại.
- 12+GB VRAM: Đây là một mức khởi điểm tốt cho chơi game 1440p và là “điểm ngọt” cho hầu hết mọi người. Nếu bạn không chơi ở 4K và không quá quan tâm đến việc chuẩn bị cho tương lai, đây là một lựa chọn tốt.
- 16+GB VRAM: Đây là các card đồ họa cao cấp, cần thiết cho chơi game 4K trở lên.
Bạn nên xem xét các khái quát trên một cách thận trọng. Các nhà sản xuất card đồ họa thêm lượng VRAM phù hợp vào một card tùy thuộc vào sức mạnh của GPU.
Vì vậy, một card đồ họa 100 đô la giá rẻ sẽ có lượng VRAM tương ứng thấp, trong khi một card đồ họa 800 đô la sẽ có nhiều hơn đáng kể. Nếu một GPU yếu không đủ mạnh để xử lý video yêu cầu 16GB VRAM để lưu trữ, thì việc có nhiều VRAM như vậy trong card là một sự lãng phí.
Các trường hợp cực đoan không phải là mối quan tâm với VRAM. Bạn không cần một card cao cấp trị giá 1.000 đô la với 20GB VRAM để chơi các game platformer 2D indie. Bạn chỉ thực sự cần lo lắng về việc cần bao nhiêu VRAM khi một card bạn muốn mua có sẵn trong nhiều cấu hình VRAM khác nhau. VRAM không phải là yếu tố duy nhất cần xem xét khi quyết định mua GPU mới.
VI. Hiểu đúng về VRAM trong thực tế
Hãy nhớ rằng, giống như RAM thông thường, nhiều VRAM hơn không phải lúc nào cũng có nghĩa là hiệu suất tốt hơn. Nếu card của bạn có 12GB VRAM và bạn đang chơi một trò chơi chỉ sử dụng 6GB, việc nâng cấp lên card 16GB sẽ không mang lại hiệu quả đáng kể.
Ngược lại, việc không có đủ VRAM là một vấn đề lớn. Nếu VRAM bị đầy, hệ thống phải dựa vào RAM tiêu chuẩn và hiệu suất sẽ giảm sút nghiêm trọng. Bạn sẽ phải chịu đựng tốc độ khung hình thấp hơn, hiện tượng texture pop-in (kết cấu đối tượng đột ngột hiện ra), và các tác động tiêu cực khác. Trong những trường hợp cực đoan, trò chơi có thể chậm đến mức không thể chơi được (dưới 30FPS).
Hãy nhớ rằng VRAM chỉ là một trong nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hiệu suất tổng thể. Nếu bạn không có CPU đủ mạnh, việc kết xuất video 4K sẽ mất rất nhiều thời gian. Thiếu RAM hệ thống sẽ ngăn bạn chạy nhiều chương trình cùng lúc, và việc sử dụng ổ cứng cơ học (HDD) sẽ giới hạn nghiêm trọng hiệu suất hệ thống của bạn. Hơn nữa, một số card đồ họa rẻ hơn sử dụng VRAM DDR3 chậm, kém hơn nhiều so với GDDR6 (và các thế hệ sau này) được sử dụng trong các card hiện đại.
Cách tốt nhất để tìm ra card đồ họa cụ thể và lượng VRAM phù hợp với nhu cầu của bạn là tham khảo ý kiến của những người am hiểu. Hãy hỏi bạn bè có kiến thức về card đồ họa mới nhất, hoặc đăng câu hỏi trên các diễn đàn chuyên về công nghệ như Reddit hoặc Tom’s Hardware để xem liệu một card cụ thể có phù hợp với nhu cầu của bạn hay không.
Để tăng hiệu suất đồ họa, bạn có thể sẽ cần nâng cấp card đồ họa, bộ xử lý (CPU), và/hoặc RAM trước tiên – VRAM thường sẽ tự điều chỉnh phù hợp khi bạn đã giải quyết những yếu tố cốt lõi đó.
Kết luận
VRAM là một thành phần không thể thiếu đối với hiệu suất đồ họa của máy tính, đặc biệt quan trọng cho game thủ và những người làm công việc sáng tạo nội dung. Mặc dù VRAM trên card đồ họa rời không thể được nâng cấp trực tiếp, việc kiểm tra dung lượng hiện có, hiểu rõ sự khác biệt giữa đồ họa rời và tích hợp, cũng như biết về các “thủ thuật” điều chỉnh giá trị báo cáo VRAM có thể giúp bạn tối ưu hóa trải nghiệm sử dụng.
Tuy nhiên, điều cốt lõi cần nhớ là cách hiệu quả nhất để cải thiện hiệu suất đồ họa và dung lượng VRAM là đầu tư vào một card đồ họa mạnh mẽ hơn. VRAM là một phần của bức tranh lớn hơn về hiệu suất hệ thống, và các yếu tố khác như CPU, RAM hệ thống, và loại ổ cứng cũng đóng vai trò quan trọng. Hãy luôn xem xét một cách tổng thể khi muốn nâng cấp khả năng xử lý đồ họa của máy tính.
Bạn đã từng gặp phải vấn đề thiếu VRAM khi sử dụng máy tính chưa? Hãy chia sẻ kinh nghiệm và ý kiến của bạn về chủ đề này trong phần bình luận dưới đây hoặc khám phá thêm các bài viết hướng dẫn tối ưu PC khác trên thuthuatmobile.net!
