Trong vũ trụ rộng lớn của chúng ta, Đám mây Magellan Lớn – một trong những thiên hà vệ tinh quan trọng của Dải Ngân hà – đã trở nên nổi tiếng nhờ chứa đựng siêu tân tinh gần Trái Đất nhất trong lịch sử nghiên cứu thiên văn học của loài người.
Với tên gọi là SN 1987A, đây là một vụ siêu tân tinh xảy ra khi một ngôi sao khổng lồ hết nhiên liệu và sụp đổ vào cuối đời, tạo ra một cú nổ mạnh mẽ tạo ra sóng xung kích lan tràn, có thể biến đổi bụi và khí xung quanh nó trong hàng triệu dặm theo mọi hướng.
Vì sự tác động mạnh mẽ của vụ nổ, SN 1987A đã để lại một tàn dư hình dạng như chiếc nhẫn, được tạo thành từ các sóng xung kích lan truyền ra xa với thời gian. Vòng phát sáng này đã được quan sát thường xuyên từ khi siêu tân tinh được phát hiện lần đầu vào năm 1987. Tuy nhiên, chỉ đến bây giờ, nhờ sự phát triển của khoa học kỹ thuật và các hệ thống quan sát tiên tiến như Kính viễn vọng Không gian James Webb, các nhà thiên văn học đã có cơ hội tiếp cận với những hình ảnh chi tiết nhất về cấu trúc tuyệt đẹp này, được tạo ra từ vụ nổ hủy diệt này.
Kính viễn vọng Không gian James Webb – công cụ hữu ích
Hình ảnh của SN 1987A được chụp bằng hệ thống NIRCam của Kính viễn vọng Không gian James Webb, hiển thị một cấu trúc như chiếc lỗ khóa, với một vùng trung tâm chứa đầy bụi và khí mà ngôi sao đã phát ra khi tiến vào giai đoạn cuối của vòng đời. Mặc dù các thiết bị hồng ngoại của James Webb rất hữu ích trong việc nhìn xuyên qua bụi để phát hiện các cấu trúc bên dưới, tuy nhiên trong vùng trung tâm của tàn dư, bụi quá dày đặc đến mức ánh sáng hồng ngoại cũng không thể xuyên qua. Đây là lý do tại sao có một khu vực tối ở chính giữa.
Các chi tiết đáng chú ý của tàn dư
Nhìn vào các vòng chất liệu xung quanh vị trí trung tâm, ta cũng có thể thấy chúng chi tiết hơn. Chúng xuất hiện như những chấm sáng, đó là những vùng nóng được tạo ra khi sóng xung kích từ siêu tân tinh tác động vào các vòng chất liệu đã bị loại bỏ trước đó.
SN 1987A đã được quan sát nhiều lần trước đây, bao gồm cả bằng các công cụ quan sát không gian như Kính viễn vọng Hubble và đài quan sát tia X Chandra, cũng như các công cụ quan sát từ mặt đất như Atacama Large Millimeter/Submillimeter Array.
Tổng hợp dữ liệu từ ba công cụ quan sát này, hoạt động ở ba bước sóng quang, tia X và vô tuyến tương ứng, ta có thể thấy các cấu trúc tương tự như hình ảnh của James Webb, nhưng với độ chi tiết kém sắc nét hơn.
Ở cuối cùng, nhờ những công nghệ tiên tiến và những thành tựu vĩ đại của con người, chúng ta có cơ hội khám phá và chiêm ngưỡng những khung cảnh tuyệt đẹp trong vũ trụ của chúng ta, như những tàn dư siêu tân tinh nổi tiếng này.
